Tectonic evolution of the Kiraz Basin, Küçük Menderes Graben:Evidence for compression/uplift-related basin formation overprinted by extensional tectonics in west Anatolia

Küçük Menderes Grabeni'nin doğu ucunda yer alan Kiraz Havzası önceki çalışmalarda genişlemeli bir havza modeliyle açıklanmaktaydı. Ayrıntılı jeolojik haritalama ve faylardan elde edilen kinematik verilere dayanarak önerilen yeni modele göre, havza oluşumunda etkili olan sıkışma/yükselme evresini, genişlemeli Yenitektonik rejimin blok faylanma evresi izler. Bu sıkışma ve genişlemeye ait gerilim KD-GB uzanımlı doğrultu atımlı fay sistemiyle karşılanır. Batı Anadolu havzalarının tektonik evrimiyle ilgili görüşlerin, önerilen yeni model ışığında gözden geçirilmesi gerekmektedir. Kiraz Havzası farklı özellikteki iki ana tortul paketle doldurulmuştur. Yaşlı paket (en üst Orta Miyosen-Geç Miyosen yaşlı Suludere Formasyonu) sıkışma/yükselmeyle denetlenen havzada, kuzey kenardaki yükselme ve K-G doğrultulu sıkışma kuvvetleriyle ilişkili olarak gelişmiştir. Bu evrede, Menderes Masifi metamorfitleri ve Orta Miyosen yaşlı andezitik volkanitlerin (Baflova Andezitleri) oluşturduğu temel üzerinde açınan tortul havzanın ekseni kuzey kenar boyunca yer almaktaydı. Bu tortullardaki formasyon içi uyumsuzluklar tektonikle eş yaşlı tortullaşmanın yansıması olarak kendini gösterir. Çoğu yerde düşük eğim açılı olan Miyosen tortulları havzanın kuzey kenarı boyunca yoğun bir deformasyona uğramıştır. Geç Miyosen'i izleyen evrede, sıkışma/yükselme sonucu, Miyosen tortulları havzanın kuzey kenarı boyunca havza merkezine doğru eğimlenir ve giderek düşey, hatta devrik konum kazanır. Miyosen tortullarının devrik konum kazandığı kesimlerde Menderes Masifi'nin Miyosen tortulları üzerine bindirmesi, Suludere Formasyonu'na ait tortullaşmanın sona ermesinden sonra da sıkışma tektoniğinin varlığını kanıtlar. Kiraz Havzası'nı kuzeyden ve güneyden sınırlayan Suludere ve Halıköy faylarının denetiminde gelişen Pliyo-Pleyistosen yaşlı Aydoğdu Formasyonu, genişlemeli tektonik rejiminin başladığını belgeler. Bu evre havzanın K-D doğrultusunda günümüze kadar genişlemesine katkıda bulunmaktadır. Kiraz Havzası'ndaki fayların kinematik verileri ışığında, dört deformasyon fazı tanımlanmıştır: (i) kuzeye ve güneye doğru tektonik taşınma veren D1 ve D2 deformasyon fazları Kiraz Havzası'nın oluşumu öncesinde gelişmiştir. (ii) D3 deformasyon fazı havzanın ilk evresindeki tortullaşmayla eşyaşlı ve tortullaşma sonrası tektonikle ilişkilidir ve formasyon-içi uyumsuzluklar ve ters faylarla kendini gösterir. (iii) D4 deformasyonu yaşlı yapıları kesen ve günümüzdeki Kiraz Havzası'nı şekillendiren normal fayların ge