Panik bozukluğu provokasyon çalışmaları ve provokasyon ajanlarının farklılıkları

Amaç: Bu derlemede, panik bozukluğun patofizyolojisi hakkında provokasyon çalışmalarından elde edilen bilgiler bir araya getirilmiş ve provokasyon ajanları arasındaki farklılıklar ele alınmıştır. Yöntem: Derleme, Medline taraması yapılarak konu ile ilgili makalelere ulaşılması yolu ile yapılmıştır. Ayrıca, bazı kitap bölümleri ve Türkçe yayınlanmış makalelerden de yararlanılmıştır. Bulgular: Provokasyon ajanları, hipotalamus-hipofiz-adrenal (HPA) eksenine etkili olanlar ve solunum sistemine etkili olanlar olarak iki grupta incelenebilir. Solunum sistemine etkili olan sodyum (D,L) laktat, sodyum D-laktat, sodyum bikarbonat ve karbon dioksitin dispne ve hiperventilasyona yol açtıkları ancak HPA ekseninde etkinlik artışına neden olmadıkları belirlenmiştir. Bu ajanlar, panik bozukluk hastalarında aşırı duyarlı boğulma alarmı sistemini harekete geçirirler. HPA ekseninin etkinliğinde artışa neden olan yohimbin, m-klorofenilpiperazin ve fenfluramin ise solunum belirtilerine neden olmazlar. Provokasyon çalışmaları panik bozukluğun patofizyolojisinde lokus seruleusun yanında amigdala ve periakuaduktal gri bölgenin önemli beyin bölgeleri olduğunun anlaşılmasına yardımcı olmuştur. Sonuç: Provokasyon ajanları ile yapılan çalışmalar panik bozukluğun nöroanatomisi ve nörobiyolojisi hakkındaki bilgilerimizi arttırmıştır. Solunumsal provokasyon ajanlarının spontan panik ataklarını, HPA eksenine etki eden ajanların ise beklenti anksiyetesi veya duruma bağlı panik ataklarını incelemek için daha uygun modeller oldukları düşünülmektedir. Objective: Information obtained from the provocation studies on the pathophysiology of panic disorder are reviewed in this paper. Variations between the provocation agents are also discussed. Methods: A Medline search was performed to examine the literature on panic provocation studies. Some book chapters and articles written in Turkish were also studied. Results: Provocation agents could be investigated in two groups, as those effective on the hypothalamus-pituitary-adrenal axis (HPA) and those effective on the respiratory system. It has been determined that sodium (D,L) lactate, sodium D-lactate, sodium bicarbonate and carbon dioxide are effective on the respiratory system causing dyspnea and hyperventilation, however they do not increase the activity of the HPA axis. These respiratory panicogens activate the suffocation alarm system in patients with panic disorder. Yohimbine, m-chlorophenylpiperazine and fenfluramine that cause an increase