Osmanlı Ziraî Sektörünün Ticarileşebilme İmkânı Üzerine Bir Deneme: 1844–45 Alpu Köyü Örneği

Bu çalışma; BOA. ML. TMT. VRD. d. 07852 sayılı temettuat defterinde yer alan, Hüdavendigâr Eyaleti Bilecik Kaymakamlığı Eskişehir Kazası’na tabi Alpu Köyü’nün gelir, vergi, ziraî topraklar ve hayvanlara ilişkin verilerinden hareketle Osmanlı ziraî üreticisi olan köylülerin zenginlikleri ile bu zenginliğin köy ölçeğindeki dağılımını saptayarak, elde edilen sonuçlarla ziraî sektörün ticarileşememesi arasında ilişki kurmayı ve ticarileşememenin arkasındaki nedenleri kısaca tartışmayı amaçlamaktadır. Bu amaçtan hareketle bugüne kadar yapılan temettuat çalışmalarından farklı olarak köyün lorenz eğrisi çizilmiş ve gini katsayısı hesaplanarak; hane bazında elde edilen serpilme diyagramları yardımıyla gelirin ve mülkiyetin dağılımı ortaya koyulmuştur. Amaç, köyün mevcut durumunun ne ölçüde ticarileşmeye imkân sağladığı ya da engel olduğunun saptanmasıdır. Çalışmadan elde edilen sonuçlar her ne kadar örnek olarak seçilen bir Osmanlı köyündeki bahsedilen yapının, ticarileşmeye imkân verecek nitelikte olmadığına işaret etse de, bu sonuçların genelleme yapacak kadar yaygın verilerden derlenmediği ve Osmanlı tarımsal kesiminin o yıllardaki röntgenini çekebilmemize yardımcı olacak bir örnekten elde edildiği hatırda tutularak okunmalıdır.