Çocuklar iki farklı anlamı olan bir takıyı öğrenebilir mi? Türkçede -DIr takısının edinimi

Bu çalışmada, Türkçede ad ve eylem tümcelerine eklenen ve bağlamla eklendiği takıya göre yükleme hem olgusallık (ör. yap-ıl-acak-tır) hem de olgusal olmama (ör. git-miş-tir) anlamı katmak için kullanılan -DIr takısının Türkçeyi anadil olarak öğrenen çocuklar tarafından edinimi araştırılmıştır. Çocukların bu takıyı hangi yaşta edindiği, diğer zaman takılarıyla etkileşiminin ve bu takının iki farklı kullanımının farkında olup olmadığı sorularına cevap verilmeye çalı şılmıştır. Bunun için, iki farklı veriye bakılmıştır. Doğal dil edinimi esnasında takının kullanı- mını incelemek amacıyla 2; 0-4 ;8 yaş arasında 33 çocuğun verilerini içeren childes veritabanı taranmıştır. Aynı zamanda, 3; 0-8; 0 yaş arasında 40 çocuğa iki farklı deney uygulanmıştır. Birinci deney bir söyletimli üretim deneyidir. Bu deneyde çocuklardan bir hikayeyi anlatmaları istenmiş ve onları yönlendirmek amacıyla üçü olgusal, üçü olgusal olmayan kullanım içeren -DIr'lı sorular yöneltilmiştir. <kinci deneyde ise, çocuklara farklı bağlamlarda -DIr içeren sorular sorulmuş ve cevapları değerlendirilmiştir. Sonuçları karşılaştırmak amacıyla, aynı deney 20- 25 yaş aralığında olan yetişkinlere de uygulanmıştır. Verilerin incelenmesi sonucunda bu takı- nın eylemlerle birlikte olgusal anlam katmak için kullanılmadığı saptanmıştır. Özellikle küçük yaştaki çocukların (3 ve 4 yaş) bu takıyı en çok olgusal ad timcelerinde kullandıkları görülmüştür. 4;0 yaşından itibaren bu takının kullanım sıklığı artmıştır. Olgusal olmayan anlamda kullanı mı incelendiğinde ise, ad tümceleri ve eylem tümcelerindeki kullanım sıklıkları çok yakındır. 3 yaş grubunun ve deneye katılan yetişkinlerin verilerinde olgusal olmayan anlamda kullanılan -DIr ad tümcelerinde daha sık kullanılmıştır. 4 , 6, ve 7 yaş grubundaki çocuklarda ad ve eylem tümcelerinde olgusallık içermeyen -DIr'ın çok yakın sayıda olduğu görülmüştür. Zaman takıları yla etkileşimine bakıldığında ise, çocukların bu takıyı en sık olarak şimdiki zaman takısı -(I)yor ile birlikte kullandığı ortaya çıkmıştır. Belirsiz geçmiş zaman eki -mIş ile -DIr takısı- nın kullanım sıklığı 3 ve 6 yaş grupları için sayısal olarak -(I)yor + -DIr kullanımına çok yakındı r, ancak 4 ve 7 yaş grubundaki çocuklar -(I)yor+ -DIr yapısını -mIş + -DIr yapısına tercih etmişler; yetişkinler ise en sık olarak -mIş+-DIr takılarını birlikte kullanmışlardır. Gelecek zaman takısı -(y)AcAK ile kullanımı ise hem çocuklar hem de yetişkin grup tarafından çok kısıtlı olmuştur. Çocuklar bu takıyı s