Geleneksel Türk gölge oyununda ana tipler ve dil yergisi

Geleneksel Halk Tiyatrosunun sevilen bir kolu olan Karagöz, seyirci gözünde, geçmişteki büyüsünü kaybetmiştir. Araştırmacılarsa, Karagöz'e bugün de aynı ilhamla yaklaşmakta; hayal önemli bir inceleme konusu olarak görülmektedir. Fakat Türk gölge oyunu, tehlikeli bir mevzudur. Çünkü meydanın muzip oyuncusu Karagöz'e duyulan sevgi, kimi zaman bilimsel görüşlere de nüfuz etmekte; zaman zaman nesnellik ortadan kalkabilmektedir. Nitekim bazı araştırmacılar, Karagöz'ün Türk'ü ve Türklüğü temsil ettiğini; tüm davranışlarıyla olduğu gibi diliyle de örnek bir tip olduğunu savunmuşlardır. Onlara göre; bu sevimli gölge, Hacivat'ın; onun şahsında da aydının yabancı ifadelerle dolu dilini sistemli bir şekilde eleştirmektedir. Bu taraftarlık, doğal olarak karşıt görüşü de beraberinde getirmiştir. Neticede kimileri de, Hacivat'ın safında yer almış ve onu örnek karakter olarak göstermiştir. Bu çalışmada eldeki veriler değerlendirilerek hem Karagöz'ün hem de Hacivat'ın tek yönlü (yalnızca iyi veya yalnızca kötü) tipler olmadığı ve Karagöz üzerinden Hacivat'a yönelik bilinçli bir dil yergisi bulunmadığı gösterilmeye çalışılmıştır. Karagöz, the most favorite branch of traditional Turkish folk theatre, has lost its long-lasting charm in the eye of the audience. Researchers, however, are still attracted to Karagöz with the same sense of inspiration, and the shadow puppet theatre continues to be a significant area of research. However, Turkish shadow puppet theatre is a complex subject. Sympathy towards the Karagöz character - who is the teaser of the arena - sometimes influences scientific views, hence causing the disappearance of objectivity. Some researchers claim that the Karagöz character represents Turks and Turkishness and that he is a model in terms of behavior and language use. According to them, this charming shadow systematically criticizes Hacivat and on his behalf the intellectuals whose language is full of foreign expressions. Such a dedication to Karagöz has naturally invited opposite views too. Some researchers have preferred to be on Hacivat's side and chosen Hacivat as a model character. This study examines all the information at hand and demonstrates that neither Hacivat nor Karagöz represents a onesided character (either good or bad) and that Karagöz does not systematically criticize the language of Hacivat.