Bir Hikâye Birden Çok Anlatı: Nigârîn'in Hikâyesinin Yüzyıllara Yayılmış Serüveni

Elimizdeki nüshası on sekizinci yüzyılda kaleme alınmış olan Aßfe Hanım Sergüzeşti, kendisinden önce üretilmiş farklı edebî türlerin beslediǧi zengin bir anlatıdır. Hikâyede iftiraya uǧrayan bir kadının başından geçen maceralar gerçekçi bir kurguyla anlatılmıştır. Bu hikâye, muhtemelen sözlü bir anlatıya dayanan ve ilk örneǧi on dördüncü yüzyılda yazıya geçirilmiş olan Dâsitân-ı Duhter-i Şeyh Abdullah adlı mesnevinin yeniden yazılmış bir formudur. Söz konusu mesnevinin ana karakteri Nigârîn, tıpkı Afife gibi başından talihsiz olaylar geçen "iffetli" bir kadındır. Nigârîn'in hikâyesi on altıncı yüzyılda bir Osmanii şairinin kaleminde manzum-mensur olarak daha estetik bir forma bürünmüş, meddah hikâyesi niteliǧi kazanıp farklı bir baǧlamda üretilmiş ve nihayetinde on sekizinci yüzyılda bu külliyatın tüm renklerini bünyesinde barındıran, etkin ve iffetli bir kadınının realist anlatısıyla yani Aßfe Hanım Sergüzeşti ile yeniden üretim alanı bulmuştur. Nigârîn'in hikâyesi yalnızca yazılı kültürün parçası olan bu anlatılara deǧil farklı sahalarda üretilmiş masallara da kaynaklık etmiştir. Şeyh Abdullah'ın kızı Nigârîn'in hikâyesini merkezine alan bu makalede, ortak hafızada yer edinmiş bir hikâyenin farklı anlatı türleri üzerinden geleceǧe nasıl aktarıldıǧı ve realist bir hikâye kurgusuna nasıl evrildiǧi tartışmaya açılacaktır.