OSMANLI RUMELİSİ’NDE İLMİYE MENSUPLARININ OKUDUĞU VE OKUTTUĞU KİTAPLAR: 17. YÜZYIL MANASTIR ŞEHRİ ÖRNEĞİ

Bu çalışmada, Manastır şehri özelinde Osmanlı dönemi ilmiye mensuplarının terekelerinde yer alan kitaplarla ilgili bilgiler verilmiş, kitapların konularına göre tasnifi yapılarak Osmanlı toplumunu bilgilendirici nitelikleri üzerinde durulmuştur. İncelenen döneme ait miras kayıtlarındaki kitaplar daha çok dinî ilimler alanında yoğunlaşmıştır. Dinî ilimlerden sonra edebî-ahlâkî nitelikli metinler, gramer, mantık, tıp, botanik, astronomi, tarih, eğitim-öğretim gibi birçok ilim dalında üretilen kitaplar ve genel maksatlı ansiklopedik çalışmalar ile sözlüklerin terekelerde yer aldığı görülmüştür. Araştırmada ana kaynak olarak Manastır mahkemesinin 1607-1697 yılları arasındaki yirmi dokuz adet şer’iyye sicil defterinde dağınık halde bulunan ilmiye mensuplarına ait terekeler değerlendirilmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Konunun amacı ve kapsamına uygun olarak nitel araştırma desenlerinden durum çalışması tercih edilmiştir. Veri toplama tekniği olarak belgesel tarama ve tarihsel yöntem, elde edilen verilerin analiz edilmesi için doküman analizi yönteminden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda incelenen yer ve dönemde okunan/okutulan kitapların büyük kısmının medreselerdeki ders kitaplarından ve Osmanlı toplumunda genel olarak rağbet gösterilen metinlerden oluştuğu görülmüştür. Miras kayıtlarına yansıyan kitapların konularına göre çeşitli bilim dallarına ait olduğu anlaşılmıştır.