Gaznelilerin Sistan hâkimiyeti

Tarihin en erken devirlerinden itibaren Asya kıtasının farklı bölgelerinde pek çok siyasi teşekkülle varlıklarını sürdüren Türkler, X. yüzyılda Gazne merkez olmak üzere bugünkü Afganistan ve çevresinde Gazneliler Devleti’ni kurmuşlardır. Kısa sürede Horasan’dan Hindistan’a kadar yayılarak bölgenin en büyük gücü haline gelen Gaznelilerin hâkimiyetleri altına aldıkları önemli noktalardan biri de Sistan’dır. Önemli bir jeopolitik konuma sahip olan Sistan, tarihi süreç içerisinde pek çok hâkimiyetin kontrolü altına girmiş olup bahse konu dönemdeki ilk münasebetler Samanoğulları vasıtası ile başlamıştır. Başlangıçta Samanilerin hâkimiyeti altında olan Sistanlılar, Saffarilerin yönetimi altına geçince bu durumdan memnun olmadıkları için Gazneli Sebük Tegin’in yardımına başvurmuşlardır. Sonraki süreçte ise Sebük Tegin’in oğlu Sultan Mahmud döneminde Gazneli Devleti’nin Ceyhun’un güneyindeki en önemli güç haline gelmesiyle Sistan, Saffari lideri Emir Halef’ten alınarak Gazneli hâkimiyetine dâhil edilmiştir. Bu dönemde Sultan Mahmud’un kardeşi Nasr’ın idaresine verilen Sistan, daha sonra da Gazneli valileri tarafından yönetilmiştir. Bu süreç içerisinde Sistan da pek çok isyan gerçekleşmişse de halkın ve yöneticilerin desteğiyle bu isyanlar bastırılarak Sultan Mesud dönemine kadar Gazneliler adına hutbe okunmuştur. Fakat Sultan Mesud döneminde başlayan Selçuklu tehdidi karşısında Sistan’daki Gazneli hâkimiyeti zayıflarken 1040 Dandanakan Savaşının ardından da bölge tamamen Selçuklu idaresine geçmiştir. Musa Yabgu idaresi altındaki Sistan’da ahali Selçuklu yönetimine karşı isyan ederken bu fırsatı değerlendirmek isteyen Gazneli Sultanı Abdulreşid, bölgeyi tekrar ele geçirmek istemişse de Selçukluların başarısı karşısında geri çekilmek zorunda kalmıştır.