"Erzurumlu Tahsin" Hikâyesini Kahramanın Trajedisi Bağlamında Okumak

Edebiyat araştırmalarına, daha çok roman türündeki metinleri ile konu olan Ahmet Hamdi Tanpınar'ın 1936–1955 seneleri arasında on dört hikâyesi yayımlanmıştır. Bunlardan ilki "Geçmiş Zaman Elbiseleri" (1936), ikincisi ise "Erzurumlu Tahsin"dir. İlk kez 1937'de yayımlanan "Erzurumlu Tahsin" hikâyesi, katıldığı Balkan Harbi'nden sonra hayatı ve benliği bir dönüşüm geçirmiş Tahsin Efendi'ye odaklanır. Tanpınar, kurmaca dünyanın dışında, gerçek hayatta da bu karakter ile karşılaşmıştır. Erzurum'da görev yaptığı sıralarda, 1924 Erzurum Depremi'nde karşılaştığı Tahsin Efendi'den Tanpınar bir hayli etkilenecek ve on dört hikâyesinin ikincisinde onun "trajik" hikâyesini anlatacaktır. Bu çalışmada ise "Erzurumlu Tahsin" hikâyesinin başkahramanı Tahsin'in, savaş ve deprem etkisiyle yaşadığı içsel yolculuk ve geçirdiği dönüşüm, Joseph Campbell'in Kahramanın Sonsuz Yolculuğu (1949) çalışmasında ortaya koyduğu "ortak bilinci" çözümleme yaklaşımı esas alınarak yorumlanacak ve "Erzurumlu Tahsin" hikâyesi üzerine yeni bir okuma yapılacaktır. Hukuk eğitimi almış, çeşitli memurluklar yapmış, hâli vakti yerinde bir ailenin çocuğu olan Tahsin'in, katıldığı Balkan Harbi'nden sonra çoğunluğun yaşadığı "olağan" dünya hayatına yüz çevirerek, sadece kendi iç dünyasını yaşamaya başlaması ve maddi/dünyevi meselelerden tamamen el çekmesi; bir görülüp bir ortadan kaybolması, kendisini tanıyanların onu delilikle velilik arasında konumlandırması, Tahsin'in trajik yolculuğunu ve dönüşümünü beraberindeki tüm merhalelerle birlikte incelemeye ihtiyaç duymaktadır.