Türkiye'nin Ekonomik Büyümesinde Sağlık Harcamalarının Etkisi: Fourier Birim Kök ve Eşbütünleşme Testinden Kanıtlar

Beşerî sermayenin ana unsurlarından biri olan saǧlıǧın ekonomik büyüme üzerindeki etkisine ilişkin çalışmalar önemini korumaktadır. Bu çalışmada, Türkiye'de 1975-2021 dönemi esas alınarak saǧlık harcamaları ve saǧlık personeli sayısının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada öncelikle deǧişkenlerin duraǧanlıǧını test etmek amacıyla amacıyla yumuşak geçişleri dikkate alan Fourier KPSS ile standart KPSS duraǧanlık testleri kullanılmıştır. Serilerin birinci farkları alındıktan sonra duraǧanlıkları saǧlanmış ve ardından Fourier SHIN ve SHIN testleri ile eşbütünleşme ilişkisinin varlıǧı sınanmıştır. Uzun dönem katsayı tahmini için DOES eşbütünleşme katsayı tahmincisi kullanılmıştır. Analizin son kısmında deǧişkenler arasındaki nedensellik ilişkisinin tespit edilmesi amacıyla Toda-Yamamoto (1995) nedensellik tespiti yapılmıştır. Analizde dâhil edilen saǧlık göstergelerinin ekonomik büyümeyi pozitif etkilediǧi tespit edilmiştir. Ayrıca, ekonomik büyüme ile saǧlık harcamaları arasında çift yönlü bir nedensellik bulgusuna ulaşılmıştır. Büyüme ve kalkınma hedeflerine ulaşmayı saǧlayan saǧlık alanındaki yatırımların politika yapıcılar tarafından artırılması önerilmektedir.