"Batavische constantie" : de verdediging van Amsterdam in het rampjaar 1672

Gefortificeerde steden en vestingen speelden een cen-trale rol in de vroegmoderne oorlogvoering. Vrijwel alle literatuur over dit onderwerp richt zich op het ont-werp van fortificaties en de theoretische grondslagen, die zich in de zeventiende eeuw internationaal snel ontwikkelden. De aanleg en het gebruik van vesting-werken en de achterliggende logistiek bleven in verge-lijking hiermee onderbelicht.1 In dit artikel wordt aan de hand van archiefmateriaal een reconstructie ge-maakt van de maatregelen die het stadsbestuur trof om Amsterdam in staat van verdediging te brengen tijdens het Rampjaar 1672, de grootste crisis die de Republiek heeft doorgemaakt, en de ruimtelijke effec-ten daarvan. Het archiefmateriaal laat zien dat de toe-stand van de fortificatiewerken rond de belangrijkste stad van de Republiek niet optimaal was. Tevens blijkt dat het stadsbestuur alles op alles zette om de verdedi-gingswerken in korte tijd op peil te brengen (om die in 1674 weer deels af te breken). Daarbij richtte men zich niet alleen op de vesting rond de stad, maar werden inundaties gecombineerd met buitenwerken op af-stand van de stad en werden plaatsen in de regio ver-sterkt.