İnsan-ı kâmil olma yolunda bir sultan şair: Muhibbi

Yüzyıllardır insanın âlemdeki mana değeri dünya edebiyatlarına ait bütün sanat dallarında anlamlandırılmaya çalışılmıştır. İnsanın kendine bakışını, yüzyıllara göre verdiği varlık mücadelesini araştırmak edebi metne bakışta önemlidir. Klasik şairler bireysel seviyede tekâmülün tasavvuftaki karşılığı insan-ı kâmili kendini anlama ve yeryüzünde konumlandırmada kullanırlar. Bir sultan şair olan Muhibbî’yi kişilik ve sanatçı olarak tanımak için şiirleri üzerinden araştırma yapmak çalışmanın hedefleri arasındadır. Bundan dolayı insan-ı kâmil kavramı izlek olarak alınmıştır. Sıradan insan için insan-ı kâmili algılama farklıdır. Bir sultan için bu kavram algısının farklılığı metinde ortaya koyulmuştur. Burada ayrıca dünya edebiyat tarihinde pek örneği görülmeyen sultan şairliğe gönderme yapılmaktadır. Muhibbî Osmanlı edebiyatının önemli sultan şairlerindendir. Muhibbî’nin sultan ya da şair olması dışında kul bilinciyle yazdığı beyitleri oldukça dikkat çeker. Şair bir padişah olarak Allah’a kul olmayı nefsini terbiye etme şeklinde ifade eder. Çalışmada Muhibbî’nin gazellerinde padişahlığına doğrudan vurgu yaptığı beyitler ön plana çıkarılmaktadır. Şairin padişah, insan, kul, kâmil insan gibi uçlardaki ruh halini vurgulaması örneklerle aktarılmaktadır. Beyitlerde Kanuni Sultan Süleyman’ın sultan olarak bilhassa kâmil insan olmayı öne çıkarması mühimdir.