Cinsiyete Dayalı işbölümü bağlamında Bayan Orkestra: DJ Cannur Örneği

Bir mesleğin cinsiyetler özelindeki durumunu anlamaya çalışırken –bizim örneğimizde bu meslek müzisyenliktir- yalnızca toplumsal cinsiyet üzerinden gitmek konunun mesleki tarafını eksik bırakacaktır. Bu yüzden müzisyenliğin farklı bir görünümü olarak düşünebileceğimiz 'bayan orkestraları' anlamak için cinsiyete dayalı işbölümüne de bakmak gerekir. Bourdieu’ye (2015) göre toplum, mekânları eril/dişil olmak üzere ikiye ayırırken aynı şekilde meslekleri de –dişil meslekler/eril meslekler olmak üzere- ikiye ayırır ve bunu sürekli olarak yeniden üretir. Farklı toplumlarda farklı şekillerde kendini gösteren cinsiyete dayalı işbölümü müzik özelinde de geçerliliğini korur. Buna göre bazı toplumlarda müzisyenlik erkek mesleği olarak görülürken bazılarında ise kadınlar tarafından yapılan bir meslek olarak görülmektedir. Bu durum, kuşkusuz incelenen toplumdaki cinsiyet rolleri ile ilişkilidir. Bunu daha iyi anlamak için öncelikle cinsiyete dayalı işbölümü kavramı üzerinden yürütülen tartışmaları ve bu kavramın ne olduğunu anlamak gerekir. 'Bayan orkestralar' günümüzde yeni yeni yaygınlık kazanmaya başlamıştır. Kadın kadına eğlencelerde talep edilen 'bayan orkestraların' ortaya çıkışında, kına geceleri eğlencelerinin düğün salonlarına taşınması önemli rol oynar. 'Bayan orkestraları' tercih eden bireylerin kendilerini 'geleneksel' ya da “muhafazakâr' olarak tanımlaması da önemlidir. 'Bayan orkestra' mesleği, çalışmada toplumsal cinsiyet ve cinsiyete dayalı işbölümü kavramları üzerinden anlaşılmaya çalışılacaktır. Çalışmanın en büyük sınırlılığı, çalışmacının erkek olmasıdır. Bu nedenle kadın kadına yapılan kına gecelerinde gözlem yapma şansına erişilememiştir ancak bu durum yapılan görüşmelerde, çalışmacının görüşme kişilerinden yapılan eğlenceleri betimlemesini istemesiyle aşılmaya çalışılmıştır. Bir başka sınırlılık Bourdieu’nün (2015) de dile getirdiği gibi çalışmacının da aynı, üzerinde çalışılan topluluktaki bireyler gibi toplumsal cinsiyet rolleri ve kodlarıyla cinsiyetlenmiş olmasıdır. Bu bağlamda, çalışmanın nesnelliği için harcanacak çabanın boyutu artmıştır. Çalışmada, üzerinde çalışılmak istenen örnek olay, feminist teorilerin eleştirel perspektifiyle ele alınmamış, söz konusu pratiği ortaya çıkaran nedenler anlaşılmaya çalışılmıştır. Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, çalışmanın teorik çerçevesini oluşturan Toplumsal Cinsiyet ve Cinsiyete Dayalı İşbölümü kavramları; ikinci bölümde ise bu kavramlar üzerinden “bayan orkestra” pratiği ve örnek ola