İbn Sînâ düşüncesinde bir erdem olarak adalet ve sosyal yansımaları

Bu makale, İbn Sînâ’nın bir erdem olarak adalet anlayışını ve sosyal alanda yansımalarını incelemeyi amaçlamaktadır. İbn Sînâ, Platoncu erdem şemasını kabul eder, buna göre temel erdemler dörttür; hikmet, şecaat, iffet ve bu üç erdemin toplamı olan adalet. Adalet dışındaki her bir erdemin altına tâli erdemler koyar. O, tâli erdem tasnifinde ahlak geleneğine tabi olan filozoflardan farklı bir sıralama yapar. Ona göre adalet erdeminin altında iki temel ilke vardır: Birincisi ifrat ve tefrit arasında orta olanın bulunması; ikincisi davranışın sırf iyiyi hedeflemesidir. Sosyal ilişkilerde adalet, hak edilenden fazla vermek ile hak edileni vermeme arasında orta olandır. O, adil bir toplumun temellerinin kurulmasında sosyal işbirliği ve uzlaşının önemine dikkat çeker. O, yönetenlerin/iktidarın baskıcı tutumu karşısında sistemi dengelemek için aşağıdan yukarıya eylemci bir yaklaşımı önerir. Ona göre adil bir alış-veriş için kumar, kuralsız kazanç, faiz ve fazla kazanma iştahı önlenmelidir. Ayrıca o, ictihadın işlevselliğine ve değişime ayak uydurmanın önemine dikkat çeker.