De stabiliteit van opvattingen voor en tijdens de COVID-19 pandemie

Hoe ingrijpend het coronavirus en haar gevolgen ook mogen zijn, voor sociale wetenschappers vormt de pandemie een unieke kans om enkele maatschappelijke fenomenen te bestuderen. In ons onderzoek wilden we nagaan of en in welke mate de huidige pandemie een invloed heeft op de waarden en maatschappelijke oriëntaties van Nederlanders. Veruit de meeste wetenschappelijke inzichten rond de vorming van waarden gaan ervan uit dat kernwaarden zeer stabiel zijn, zelfs wanneer mensen geconfronteerd worden met negatieve gebeurtenissen. Waarden zoals religiositeit, politieke ideologie, en zelfs opvattingen over hoe democratieën zouden moeten werken, zijn gesocialiseerd op jonge leeftijd en zouden daarom vrij immuun zijn voor veranderingen. Maatschappelijke oriëntaties daarentegen, zoals politiek vertrouwen en beleidsvoorkeuren, zijn over het algemeen meer volatiel omdat zij een afspiegeling zijn van de omstandigheden waarmee we geconfronteerd worden. En als die omstandigheden slecht zijn, verliezen veel mensen hun vertrouwen in de politiek, om maar een voorbeeld te noemen.Sociologische moderniseringstheorieën beschouwen de economische omstandigheden als cruciaal voor de vorming van waarden die mensen erop nahouden. De invloed van unieke gebeurtenissen, zoals de COVID-19 pandemie, op maatschappelijke oriëntaties zijn minder vaak onderzocht. Recentelijk is gekeken naar de impact van andere ingrijpende gebeurtenissen, zoals terroristische aanslagen of natuurrampen, om een idee te krijgen over hoe waarden en maatschappelijke oriëntaties worden beïnvloed in tijden van tegenspoed. Daaruit blijkt overigens dat dergelijke omvangrijke gebeurtenissen toch wel degelijk van invloed kunnen zijn op onze kernwaarden, ook al worden die geacht vrij stabiel te zijn. Kortom, er zijn voldoende ingrediënten aanwezig om de invloed van COVID-19 op de waarden van de Nederlanders aan een empirische toets te onderwerpen.