Siber savaşlarda jus ad bellum ve jus in bello

Savaş kavramı, Soğuk Savaş dönemiyle birlikte dönüşmeye başlamış, yakın dönemde de Amerika Birleşik Devletleri’nin güttüğü “teröre karşı savaş politikası” ile bu durum perçinlenmiştir. Bu kavramsal dönüşüm çerçevesinde savaşların sadece devletler arasında gerçekleştiği artık düşünülmemektedir. Karakter olarak asimetrik ve genellikle sınırlı bir savaş alanından yoksun olan yeni savaşlar geleneksel savaşı tamamen değiştirememiş fakat geleneksel savaşlardaki tanımları ve ayırımları bulanıklaştırmış ve yeni kavramlar eklemiştir. Kavramsal dönüşümler ve yeni özellikler çerçevesinde ortaya çıkan yeni gri alanlar, uluslararası hukukun mevcut kuralları ve uygulanması açısından bazı zorlukları ve/veya sorunları da beraberinde getirmektedir. Ne var ki, uluslararası hukukun normatif gelişimi ve uygulamaları uluslararası politikadan bağımsız bir şekilde gerçekleşmemektedir. Bu çerçevede, bu makalede özellikle Uluslararası İlişkiler literatüründe az çalışılmış bir konu olan yeni savaşlarda jus ad bellum ve jus in bello prensiplerinin uygulanabilirliği siber savaşlar/saldırılar özelinde irdelenmekte ve Estonya, Gürcistan ve Stuxnet vakaları üzerinden literatürdeki örneklerinden farklı olarak “karşı çıkma kuramı” çerçevesinde tartışılmaktadır.