De Gaulle'den Frexit Tartışmalarına: Fransa Avrupa Birliği'nin Neresinde

Avrupa Birliği, II. Dünya Savaşı'nın ardından Avrupa'da barış ve güvenliği sağlamak amacıyla kurulan bir bütünleşme sürecidir. Avrupa Birliği'nin Schuman Deklarasyonu ile başlayan ve yarım asırdan fazladır devam eden bu serüveni, Fransa dış politikasının ana gündem maddelerinden birini oluşturmuştur. Birliğin kurucu üyelerinden olan Fransa, Avrupa bütünleşme tarihinin baş aktörlerindendir. Nitel kaynak taraması yönteminin kullanıldığı bu çalışmada analiz birimi Beşinci Cumhuriyet Fransa'sının devlet başkanlarıdır. Devlet başkanlarının (De Gaulle'den Macron'a) vizyonları, misyonları ve AB derinleşme / genişleme hareketlerine olan etkileri tarihsel bir perspektifte sunulmaya çalışılacaktır. Bu çalışmanın amacı, Fransa devlet başkanlarının Avrupa Birliği konusundaki eğilimlerini federalizm-konfederalizm yaklaşımları çerçevesinde değerlendirmek ve Fransa'nın Avrupa bütünleşmesine olan etkisini (yavaşlatma / engel olma / katkı sağlama) ortaya koymaktır. Federal-konfederal skalasında Avrupa bütünleşmesine katkı sağlayan devlet adamlarının federal modele; bütünleşmeyi yavaşlatan, genişleme ve derinleşme hareketlerini engelleyen devlet adamlarının konfederal modele daha yakın olduğu tespit edilmiştir. Avrupa Birliği konusunda konfederal bir tutum benimseyen De Gaulle döneminde yaşanan "Boş Sandalye Krizi" Avrupa Birliği'nin karar alma süreçlerini yedi ay boyunca kilitlemiş, bu krizin bütünleşmeyi yavaşlatıcı etkisi uzun yıllar devam etmiştir. İngiltere'nin 1963 ve 1967 yıllarındaki Birliğe üyelik başvurusunun De Gaulle tarafından reddedilmesiyle Birliğin genişleme hareketleri engellenmiştir. De Gaulle'den sonra iktidara gelen Georges Pompidou döneminde genişleme yolundaki veto kaldırarak genişleme hareketlerinin önü açılmıştır. De Gaulle döneminde ulusal amaçlarını gerçekleştirmek için bir "araç" olmaktan öteye gidemeyen Avrupa bütünleşmesi De Gaulle sonrasındaki devlet adamlarınca daha güçlü bir biçimde savunulmuştur. Yapılan bu çalışma ile 1958'den günümüze, Fransa'nın Avrupa Birliği konusundaki federal eğilimlerinde artış yaşandığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu süreçte Fransa, Avrupa'da lider olmak amacıyla dâhil olduğu Avrupa Birliği projesinde istediği konumu elde edememiştir.