ORTA DERECELİ BİR OSMANLI MEMURUNUN MAL VARLIĞI: EDİRNE BOSTANCIBAŞISI HACI VELİYÜDDÎN B. HABİB’İN TEREKESİ

Osmanlı tarihi kaynakları içinde şer’iyye sicilleri önemli bir yer tutmaktadır. Bu siciller içerisinde bulunan veya bazen müstakil olarak da rastlanılan tereke defterleri Osmanlı sosyal ve iktisadi tarihi araştırmalarında bize çok önemli veriler sunmaktadır. Bu defterlerin incelenmesi ile tereke kaydının yapıldığı döneme dair durağan da olsa bazı bilgilerin elde edilmesi mümkündür. Ölen kişilerin mirasçılarına bıraktıkları menkul veya gayr-i menkulleri içeren tereke kayıtları ile ailenin ekonomik durumu, eş ve çocuk sayıları, geçim kaynakları, mutfak ve yemek kültürü, beslenme alışkanlıkları, giyim kuşam kültürü, mesken durumu, eğitim ve kültür durumu ile ilgili birçok veriye sahip olunabilmektedir. Bu çalışmada, Edirne Bostancıbaşılarından El hac Veliyüddîn b. Habib’e ait verileri içeren 1768 tarihli Rodosçuk şer’iyye sicillerine kaydedilmiş tereke kaydı incelenerek elde edilen bilgiler ölçüsünde bazı değerlendirmeler yapılmıştır. Adı geçen kişinin terekesi incelenirken giyim ve kuşamı, mutfak eşyaları, ısınma ve aydınlanma eşyaları, ev döşemeleri ve yatak takımları, atları ve silah takımları, mücevherat ve takıları, diğer muhtelif ev eşyaları ve Husunlu karyesinde bulunan çiftliğindeki tüm eşya ve emlâkı ayrı ayrı bölümler halinde değerlendirilmiştir. Ayrıca, mezkûr bostancıbaşının tereke defterindeki eşyalar kategorize edilerek tablolarda sunulmuştur. Osmanlı Devletinde oldukça önemli bir mevkiden emekli olan El hac Veliyüddîn b. Habib’in terekesinden hareketle XVIII. yüzyılın ikinci yarısındaki Osmanlı maddi kültür öğeleri tespit edilerek değerlendirilmiştir.