Op zoek naar de pedagogische betekenis van onderwijs: Voorbij functionalisme en paradigmadruk

Dit artikel gebruikt de gerapporteerde studies uit het themanummer als exemplarische casussen om een balans op te maken van de onderzoeksbelangstelling voor “het pedagogische” in het onderwijs. De analyse van de studies leidt tot een aantal kritische bedenkingen bij de functionele benadering van de problematiek en bij de wijze waarop de studies empirisch-analytische methoden toepassen. Op basis van een ruimere duiding van de pedagogische professionaliteit in termen van “stijl” en van de pedagogische relatie in termen van “kwetsbaarheid” wordt gepleit voor veeleer kwalitatief onderzoek naar de pedagogische “betekenis” (in de plaats van de functie) van onderwijs. Ten slotte worden ook vraag - tekens geplaatst bij de algemene vooronderstellingen van het onderzoek. De vraag wordt gesteld of waardevormend onderwijs wel in staat is de als problematisch ervaren individualisering te compenseren en of waarden wel zo expliciteerbaar en communiceerbaar zijn als vele onderzoekers lijken te denken. Deze vragen ondersteunen het pleidooi voor een kwalitatieve benadering, die meer perspectief biedt op onderzoeksresultaten die relevant zijn voor zowel de onderwijskundige theorievorming als voor de beroepspraktijk van de leerkrachten zelf.