Farklı görme biçimiyle modern dünya ritüeli olarak yemek kültürü: Sınanma/erginlenme ve intikam alma gizli işlevleri

Yemek; hayatı idame ettirme, sağlıklı yaşama, üreme gibi insan vücudunun temel ihtiyaçlarından kaynaklanan biyolojik bir zorunluluk olmakla birlikte, yaşanılan toplumun dinî, kültürel, sosyal, ekonomik, siyasî ve coğrafî özellikleriyle doğrudan ilişkili bir kodlama sistemidir. Dünya coğrafyasında hüküm süren toplulukların, yüzey yapıda herhangi bir yiyecek ve içecek gibi görünen yemek seçimleri, derin yapıda sosyal grubu oluşturan insanların belleklerinde kodlanan dünya görüşlerinin, yaşama şartlarının, dinî inançlarının, meslekî ve cinsel tercihlerinin bir göstergesidir. Yemek kültürü, besin maddelerinin üretiminden toplanmasına, üretim ve dönüşüm mekânı olan mutfaktan pişirilme yöntemlerine, yemeklik malzemelerin uyumundan sofra düzenine, porsiyon ölçülerinden gıda maddelerinin saklanma yöntemlerine, besin maddelerinin sıcak ya da soğuk sunumundan öğün saatlerine kadar çok yönlü ele alınması gereken bir bütündür. Benlik algısına sahip insan için öznelliğin simgesi olan yemek, sıradanlıktan kurtulma, kendini bulma, özgürleşme ve toplumsal cinsiyet perspektifinden cinsel kimliğini belirleme aracıdır. Araştırmada farklı görme biçimiyle, yemek kültürünün yüklendiği bu kodlardan hareketle, İşlevsel Halkbilimi Yöntemi’yle, Hz. Âdem ile eşinin cennetten yeryüzüne indirilmelerinde, oruç ibadetinde ve diyette uygulanan sınanma/erginlenme ile öfke/nefret duygularıyla yiyeceğin fiziken kirletilerek veya psikolojik olarak kirletildiği hissi verilerek rakipten yiyecek ve yeme eylemi aracılığıyla intikam alma gizli işlevleri ileri sürülecektir. Rakibin kişisel güvenlik alanını aşarak bedenine müdahil olmak, ötekileştirmekten ve kendine acı/zarar vereni mağlup edebilmeyi başarmaktan alınan doyumun sembolü olarak değerlendirilecektir. Orhon Kitabeleri, Kutadgu Bilig ve Dede Korkut Kitabı gibi Türk kültürünün yazılı kaynaklarındaki yemek kültürüyle ilgili tespit edilen örnekler üzerinden yapılacak analizlerle birlikte, araştırmada, yemek kültürü etrafında oluşturulan kültürel metin yazarlığının evrensel bir davranış kalıbı olduğu vurgusu üzerinde durulacaktır. Yemek kültürünün sınanma/erginlenme ve intikam alma gizli işlevlerinin yanında, cinsel kimlik olarak kadınlık ve erkeklik göstergesi olma, kutsiyet atfetme, erginlenme, sosyal ilişkilerin derecesini gösterme, toplumsal bütünlük sağlama, etnik ve dinî kimlik oluşturma, birleştirme, paylaşma, eğlenme, rahatlatma, sosyalleşme, psikolojik tatmin, ekonomik güç kazandırma, hatırlatma, sosyal statü sağlama, erk, itaat, sa