Çeşitli kültürlerdeki kan ile ilgili inanışlara fenomenolojik ve etnolojik bir yaklaşım denemesi

Çeşitli inançlarda kan, farklı anlamlar ve ihtiyaçlar üzerinden sembolleştirilmiş bir madde olmakla birlikte tüm bu sembolizmin temelinde hayatın kaynağı ve yaşamın ana unsurlarından biri olarak görülmesi yatmaktadır. Sembolleştirmelerde mutlaka bir kişi ya da cemiyet, sembol olarak kabul edilen nesneye temsili olan manevi hakikati atfetmiştir. Sembol ile temsil ettiği hakikat arasında akıl ile kavranamayan bir bağ bulunur. Hayatla birinci dereceden olan bağlantısından dolayı kana atfedilen sembolik değer de en üst düzeyde olmuştur. Çoğu inanışta kanın tanrısal kökten geldiğine ve tanrısal gücü taşıdığına dair anlatılar bulunmaktadır. Kan pek çok kültürde yaratılışın temel maddesi olarak görülür. Babil inancında da karabaş olarak anılan insan, Kingu’nun kanından yaratılmıştır. Halk inanışları, bir bölgede yaşayan halkın eski zamanlardan itibaren taşıdıkları inanış ve uygulamalardır. Halk uygulamalarında da kanla ilgili bu inanışlara paralel olarak ritüeller geliştirilmiştir. Korunma, arınma, bereket uygulamalarında ve verimliliği garantileme, yardım isteme, suçluluk duygusundan kurtulma gibi psikolojik ihtiyaçlar bağlamında kullanılmıştır. Kanın tedavi edici özelliği olduğuna inanılmış, bu özelliğinden faydalanmak adına kan sürülmesi, kan banyosu veya kan içme yoluna gidilmiştir. Rüyada görülen kan hem olumlu hem olumsuz anlamlarda tabir edilmiştir. Halk inanışlarının damıtılmış bir ifadesi olması açısından atasözleri ve deyimlerde de çeşitli şekillerde kullanılan kan ifadelerine değinilmiştir. Büyüsel işlemlerde kan, en güçlü ve ritüelden en etkili sonucu almayı garantileyen madde olarak olumlu bir algıya sahiptir. Büyü uygulamalarında doğaüstü güçlerden faydalanmak için kan, kurban olarak teklif edilir ve büyünün malzemesi olarak kullanılır. Bunlarla birlikte kan ölümle de ilişkilendirilmiştir. Arındırıcı özelliğinin yanında kirletici olarak da kabul edilmiştir. Çeşitli kültürlerde kanla ilgili olumlu ve olumsuz inanışlar bir arada bulunmakla birlikte olumlu ya da olumsuz çağrışımlarının baskın olduğu kültürler de bulunmaktadır. Kurban ritüelleri açısından bakıldığında kan, arındırma, koruma gibi olumlu çağrışımlara sahiptir. Çin geleneğinde taze kan hayat verici olarak olumlu çağrışımlara sahiptir. Başlıca monoteist dinlerde kan ile ilgili genel olarak olumsuz bir algı bulunmakla birlikte Hristiyanlıkta Mesih’in öğretisi olarak, Yahudilikte kurban sunusunda arındırıcı olarak, İslamda insan yaşamının başlangıç hali olarak kana dair olumlu çağrışımlar da