Öngörülememiş bir savaştan öngörülemeyen bir barışa: Servet-i Fünun mecmuasına göre birinci dünya savaşında sulh tasavvurları

Sulh hareketleri, I. Dünya Savaşı konulu literatürün belki de en çok ihmal ettiği konudur. Bu makalede I. Dünya Savaşı sırasında Servet-i Fünun mecmuasına yansıyan muharip tarafların kamuoylarındaki sulh tasavvurları üzerinde durulmuştur. Kamuoyu, askerler, devlet adamları ve politikacılar gibi savaşın önemli bir aktörü olarak görülmüştür. Evrensel barış söylemlerinin yükseldiği, uluslararası barış kurumlarının teşekkül ettiği, kitlesel barış gösterilerinin organize edildiği bir dönemde savaşın kendisinin nasıl öngörülemediği ele alınmıştır. Kısa bir savaş, hemen barış gibi öngörülerin nasıl yanlışlandığı gösterilmiştir. Harbin süresi ile ilgili siyasi, askeri, iktisadi tahminlerin kamuoylarını manipüle etme aracı olduğu öne sürülmüştür. Savaşın bu kadar uzamasının yakın bir sulh ümidinin sürekli canlı tutulmasının bir sonucu olduğu savunulmuştur. Sulh taraftarlığı ya da karşıtlığı gibi kamuoyu temayüllerinin savaşın gidişatına göre değişim gösterdiği açıklanmıştır. Savaş sırasında, harbin nasıl nihayet bulacağına ve kısmi barış, daimi barış gibi sulhun mahiyetine dair tahayyüller değerlendirilmiştir.