Gelişimsel Niş Ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi

Yaşam boyu gelişim sürecini birey-bağlam etkileşimine odaklanarak incelemeyi amaçlayan güncel psikolojik çalışmalar için gelişimsel niş kavramı ve bu kavramın farklı psikolojik değişkenlerle ilişkisini değerlendirmek önemlidir. Ulusal alanyazında aile ortamını ve ilişkilerini değerlendirmek için kullanılan ölçüm araçları incelendiğinde, bireyin içinde yaşadığı aile bağlamının özelliklerini ve gelişimsel niş yapısını değerlendiren bir ölçüm aracına ihtiyaç olduğu görülmüştür. Bu doğrultuda mevcut araştırmanın amacı, Narvaez ve arkadaşları (2016b) tarafından geliştirilen, bireyin 18 yaşına kadar içinde yaşadığı aile bağlamını değerlendiren Gelişimsel Niş Ölçeği’ni (GNÖ) Türkçeye uyarlamak ve psikometrik özelliklerini incelemektir. Ölçeğin Türkçeye uyarlaması iki farklı çalışma temelinde yürütülmüştür. Açımlayıcı faktör analizi ve geçerlik analizlerinin yürütüldüğü ilk çalışmada örneklem, 224’ü kadın (%71.3), 90’ı erkek (%28.7) 314 katılımcıdan oluşmaktadır. Katılımcıların yaş ortalaması 20.63’tir (SS = 1.99). Doğrulayıcı faktör analizleri ise ikinci çalışma kapsamında yürütülmüştür. İkinci çalışmanın örneklemi, 271’i kadın (%82.9), 56’sı erkek (%17.1) 327 katılımcıdan oluşmaktadır. Katılımcıların yaş ortalaması 20.86’dır (SS = 2.65). Ölçek orijinalinde 20 maddeden oluşmaktadır ve tek faktörlü bir yapıya sahiptir. Bulgular, ölçeğin Türkçe formunun 19 madde ve dört faktörlü bir yapıya sahip olduğunu göstermiştir. Ayrıca, GNÖ’nün yapı geçerliğini sınamak için, Aile İklimi Ölçeği, Ebeveyn-Çocuk İlişkisi ve Aile Çevresi Kaos Ölçeği kullanılarak farklı yapılarla ilişkileri incelenmiştir. GNÖ ile bu yapılar arasındaki korelasyonların ağırlıklı olarak orta düzeyde olması ölçeğin yapı geçerliğine yönelik kanıt sağlamaktadır. Bunun yanı sıra, GNÖ’nün iç tutarlık katsayıları tüm ölçek için .90, faktörler için .67 ile .83 arasında değişmektedir. Sonuç olarak, mevcut çalışmanın bulguları bu ölçeğin geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğu yönünde kanıtlar sunmuştur. Bu doğrultuda mevcut araştırmanın gelişimsel niş kavramının çalışılabilmesi için işlevsel bir ölçme aracının uyarlanmasıyla ulusal alanyazına katkı sağlayabileceği düşünülmektedir.