Üniversite öğrencilerinin kentsel çevre algısı üzerine bir araştırma: İzmir örneği

Coğrafyanın alt dallarından biri olan davranışsal coğrafya, insanın ilgi alanları, sosyo-kültürel altyapısı, eğitim, bilinçlenme düzeyi ve ilgi alanlarındaki farklılıklardan hareketle yaşadığı çevreyi nasıl farklı biçimlerde algıladığını ve bu farklı algılama süreçleri üzerinde etkili faktörlerin ne olduğunu inceler. Şüphesiz her insanın kendine özgü bir coğrafyası vardır ve bu coğrafya; insanların yaş, cinsiyet, deneyim, ihtiyaç ve istekleri doğrultusunda şekillenerek yorumlanır (Aliağaoğlu, 2007; Bunting, Guelke 1979). Aynı nedenle, çevre ve insan arasındaki etkileşim de sürekli ve karşılıklı bir etkileşimdir. Sözü edilen etkileşim sırasında çevre, insana birtakım mesajlar gönderir ve bunların insanların zihinlerinde süzgeçten geçirilmesi “çevresel algı” olarak ifade edilir (Örer, 1993). Fiziki ve beşeri coğrafya unsurlarının insanların çevre algısı üzerinde etkili olması bu konuyu davranışsal coğrafyanın temel araştırma konuları arasına almıştır. Kentler, insan ve çevre arasındaki karşılıklı etkileşimin en yoğun ve aktif biçimde gözlenebildiği yerleşim birimleridir. Bu çerçevede davranışsal coğrafya yaklaşımıyla, insan-çevre ilişkilerinin nasıl algılandığı ve insanlar tarafından ne şekilde ifade edildiğine ilişkin çalışmalar için kentler son derece önemli ve öncelikli mekânlardır. Bu çalışmada Ege Üniversitesi öğrencilerinin yaşadıkları kent olan ve kent geleneğini geçmişten bu yana sürdüren İzmir ’le ilgili çevresel algıları ve buna kaynaklık eden nedenleri incelenmiştir. Konuyla ilgili alan araştırmasında örneklem olarak kent yaşamıyla daha fazla iç içe olan bölümleri ile dikkat çeken Edebiyat Fakültesi öğrencileri seçilmiştir. Öğrencilere İzmir ’in kentsel çevre algısını belirlemeye yönelik sorular yöneltilmiş ve yaşadıkları kente ilişkin memnuniyet dereceleri, kentin beğendikleri ya da rahatsız oldukları yönleri konusunda görüşleri alınmaya çalışılmıştır. Ayrıca katılımcılardan İzmir ’le ilgili çağrışımları yazmaları ve bunları sembollerle zihin haritalarına yansıtmaları istenmiştir. Elde edilen bilgiler istatistiksel yöntemlerle sayısallaştırılarak tablo ve grafiklere aktarılmış, ek olarak çağrışım burcu analizleri yapılmıştır. Buradan hareketle Edebiyat Fakültesi öğrencilerinin eğitim, kültürel geçmiş ve ilgi alanlarına bağlı olarak, İzmir kentini algılamaları konusunda ortaya çıkan farklılık, karşılaştırmalı bir şekilde ortaya konmaya çalışılmıştır.