Osmanlı’nın endüstri devrimine ilk adımları: Küçük ve büyük vapur

Bu makale, Osmanlı Devleti'nin, Endüstri Devrimine ilk adım atışının iki vapur vasıtasıyla gerçekleştiğini iddia etmektedir. Söz konusu vapurlardan Swift 1828’de ve Hilton Joliffe ise 1829’da İngiltere’den satın alınmıştır. Bu vapurlar Osmanlı ülkesinde bir ilkti. 1760’larda İngiltere’de karada başlayan Endüstri Devrimine Osmanlılar denizcilik üzerinden adım atacaktır. Vapurlar için Osmanlılarda ilk başlarda buğ ismi kullanılsa da daha sonra vapur sefinesi, küçük vapur, büyük vapur isimleri tercih edilir olmuştur. Tersane’nin hizmetinde olan bu iki kardeş vapur için Osmanlı bürokrasisi özel bir ad vermeyi nedense son ana kadar gerek duymamıştır. İki vapur diplomaside elçileri bir yerden başka bir yere taşımanın yanı sıra malzeme nakliyatı ve yelkenli gemilerin çekilmesi gibi işlevler görmüştür. Yaklaşık olarak sekiz yıl deniz hizmetinde kalan her iki vapurla Osmanlılar endüstri çağının atmosferine küçük ve sessiz bir giriş yapmıştır. Bu minvalde her iki vapurun Osmanlı’ya mirası iki yönlü olmuştur. Birincisi, Tersane-i Âmire ve Tophane-i Âmire’de 1832-1833 yıllarında buhar fabrikaları denilebilecek vapurhanelerin kurulmasına; ikincisi ise Tersane’de vapur inşasına ve ticari filoya ön ayak olmasıdır. Vapurlar ömürlerinin son yılında ticaret amacıyla kullanılmak için devlet adamlarının iştirakiyle satın alınmış, böylece deniz ticaret filosunun da temelleri bu iki vapurla atılmıştır.