Türkiye’de Sanayi Üretiminin Sağlık Harcamalarına Etkisi

Döngüsel ekonomide sürdürülebilir üretim ve tüketim ile insan sağlığını önceleyen iş kolları için alternatiflerin bulunması ve doğal kaynak kullanımının azaltılması, üretimin çevre ve sağlık üzerindeki baskısının da azalmasını sağlayacaktır. Bu noktada, doğrusal üretim süreçlerinin insan sağlığı ile ilgili sonuçlarını analiz etmek ve piyasa fiyatlarının sağlık maliyetleri ile ilgili dışsallıkları içselleştirmesini sağlamak oldukça önemlidir. Türkiye için sanayi üretiminin ve ekonomik büyümenin sağlık harcamalarına etkisinin analiz edildiği bu çalışmada temel olarak, mevcut doğrusal üretim modelleri ve doğal kaynak kullanımından kaynaklanan kirliliğin sağlık üzerindeki olumsuz etkileri araştırılmıştır. Bunun yanında, söz konusu negatif dışsallıkları içermeyen GSYH hesaplama yöntemlerini de sorgulamak ve tartışmaya açmak amaçlanmıştır. Bu doğrultuda; Türkiye’de sanayi üretimi ve ekonomik büyüme ile sağlık harcamaları arasındaki uzun dönemli ilişkiler sınır testi ile incelenmiş, kısa dönem ve uzun dönem esneklikleri, EKK ve DOLS yöntemleriyle belirlenmiştir. Bulgular, incelenen dönemde sağlık harcamaları ile sanayi üretimi ve GSYH arasında uzun dönemli ilişki olduğunu ortaya koymaktadır. Buna ilaveten; tahmin sonuçları, sanayi üretimi ve GSYH ile sağlık harcamaları arasında kısa dönemde anlamlı bir ilişki olmadığını, ancak uzun dönemde sanayi üretiminin ve GSYH’daki değişimlerin, sağlık harcamalarını pozitif etkilediğini göstermektedir. Dolayısıyla, ekonomik büyüme ile birlikte sanayi üretimindeki artışın sağlık harcamalarının da artmasına neden olduğu, başka bir ifadeyle, Türkiye’de sanayileşmenin ve üretim faaliyetlerinin çevre ve dolayısıyla sağlıkla ilgili negatif dışsallıklara neden olduğunu ortaya konmaktadır.