İslâm Coğrafyasında Salgın Hastalıklar: Emevîler Dönemi

Salgın hastalıklar insanlık tarihinin en önemli olaylarından biri olarak tarihte yerini almıştır. Bu hastalıkların başında şüphesiz veba salgınları gelmektedir. Eskiçağlardan itibaren yaşanan salgın dönemleri, kroniklerde yerini alarak araştırmacıların ilgisini çekmektedir. Hz. Muhammed (s.a.v.) ashabına ve ümmetine yol gösterirken, salgın dönemlerine yönelik de birtakım tavsiyelerde bulunmuştur. Hulefâ-yi Râşidîn döneminden itibaren salgınlara karşı alınan tedbirler Emevîler döneminde benzer şekilde uygulanmıştır. Hızla yayılma imkânı bulan ve toplu ölümlere neden olan veba, daha çok bir başka çeşidi olan tâun ismiyle kayıtlara geçmiştir. Ayıplamak veya kusurlu görmek gibi anlamlara gelen ta´n kökünden türeyen tâun kelimesi kaynaklarda bulaşıcı ve öldürücü hastalığı belirtmek için kullanılmıştır. Emevîlerin ilk dönemlerinden itibaren, sadece halk arasında değil idareciler arasında da yayılan veba veya tâun gibi salgın hastalıklar, yöneticilerin ve halkın yaşam tarzlarını değiştirmiştir. Siyasî yaşamı kökten etkilemese de, dönem dönem sosyal yaşamı temelden değiştirdiği aşikârdır. Bu makalede başta İslâm kronikleri olmak üzere çeşitli kaynaklar karşılaştırılarak, Emevîler döneminde İslâm coğrafyasında görülen salgın hastalıklar, bu hastalıkların sosyal ve siyasî yaşama etkileri ve salgınlara karşı alınan tedbirler incelenmiştir.