Göçün Kuşaklararası Bağlamda Psikopatolojik Yansımaları

‘Travmanın kuşaklararası aktarımı’, bireyin deneyimlediği travmatik yaşantıların etkilerinin, çeşitli mekanizmalar aracılığıyla aktarılarak ailenin sonraki kuşaklarında da görülebildiği anlamına gelmektedir. Bu araştırmanın temel amacı, son dönem Bulgaristan göçünü (1989) yaşayan kadınlarda travmaya maruz kalma ve travmatik stres düzeyi ile göçü doğrudan yaşamamış ikinci kuşaktaki kişilerin psikolojik belirtileri arasındaki ilişkileri incelemektir. Veri toplama araçları olarak Travmaya Maruz Kalma Ölçeği, Olay Etkisi Ölçeği-R, Kısa Semptom Envanteri, Dünyaya İlişkin Varsayımlar Ölçeği ve Ailede Koruyucu Etkenler Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma, son dönem Bulgaristan göçüne maruz kalmış 41 yaş ve üzerindeki kadınlar (N =170) ve onların 16-27 yaş arasındaki çocukları (N = 170) ile yürütülmüştür. Sonuçlar, annelerin travmaya maruz kalma ve travmatik stres düzeylerinin artmasının, çocuklarının psikolojik belirtilerinin kötüleşmesiyle ilişkili olduğuna işaret etmektedir. Ayrıca ikinci kuşaktaki bireyler, annelerinin travmatik stres düzeylerine göre üç grup olarak ayrılıp psikolojik belirtiler açısından karşılaştırılmıştır. Sonuçlar, travmatik stresi yüksek olan annelerin çocuklarında travmatik stresi düşük olan annelerin çocuklarına kıyasla daha fazla anksiyete belirtisi olduğunu göstermektedir. Aile işlevselliği ve temel varsayımlar ise psikolojik sağlık açısından koruyucu olmaktadır. Bu çalışmanın bulguları, göçün kuşaklararası etkilerine işaret etmektedir. Konuyla ilgili yapılan çalışmalarda travmanın sonraki kuşaktaki etkilerinde, travmatik stresin önemi vurgulanmaktadır. Bu çalışmada da annelerinin travmatik stres düzeyine göre ikinci kuşaktaki bireylerin anksiyete belirtileri farklılaşmaktadır. Travmatik deneyimler, ebeveynlerin çocuk yetiştirme stillerini olumsuz etkileyebilmektedir. İkinci kuşaktaki bireylerin anksiyete belirtilerinin fazla olması, bu kapsamda tartışılmıştır. Alan yazınla tutarlı olarak aile işlevselliğinin yüksek olması, ikinci kuşaktaki bireylerin psikolojik sağlıkları açısından koruyucu olmaktadır. Dünya genelinde savaş nedeniyle evini terk etmek zorunda kalan insan sayısı şimdiye kadarki en yüksek düzeye ulaşmıştır. Göçün psikolojik etkilerinin aynı zamanda kuşaklararası aktarılabileceği gerçeği durumun önemini arttırmaktadır.