ARAP ŞİİRİNDE NAKÎZA TÜRÜ

Nakîza şiir türü, Arap mirasında belirgin bir yer teşkil etmektedir. Arap şiirinin en eski ürünlerinden olan hiciv, zamanla gelişerek nakîza adını taşıyan bir edebî tür olarak ortaya çıkmıştır. İki kişinin birbirini aynı ölçü ve vezin ile hicvetmesi ile ortaya çıkan nakîza şiir türünün, eski Arap toplumunda kendisine özel bir yeri mevcuttu ve savaşlarda düşmana karşı da kullanılırdı. Bu tür, Cahiliye döneminden itibaren mizah, şaka ve özgünlük hususunda bilinen bir akımdı. Çünkü kabileler arasında şairler üzerinden nakledilmişti. Nitekim günümüze Cahiliye devrinden bu yana sınırlı sayıda nakîza türü şiir taşınabilmiştir. İslami dönemde de varlığını devam ettiren nakîzanın daha çok dini yönde ortaya çıktığı görülür. Emevi dönemine gelindiğinde ise nakîza edebi, taassubî ve siyasi gereksinimler nedeniyle ortaya çıkmıştır. Bu nakîzalar edebi ve siyasi yönden tamamen yenidir. Toplumsal ve kabilesel yönden ise Câhiliye döneminde yaşanan kabilesel çekişmeler sonucunda gelişme imkânı yakalamıştır. En parlak dönemini ise Emeviler döneminde yaşayan bu tür, özellikle Cerîr ile el-Ferezdak ve el-Ahtal mücadelesinde en meşhur örnekleri ile bilinmektedir. Söz konusu çalışmada ise öncelikle nakîza türünün tanımına; ardından bu türün Cahiliye dönemi Arap toplumundaki yerine, İslam’ın doğuşuyla birlikte Hz. Peygamber döneminde görülen örneklerine, Dört halife dönemindeki nakîza türünün durumuna ve son olarak da Emevi dönemindeki nakîzanın özelliklerine değinilmeye çalışılmıştır