Büyük Selçuklu Emîri Müeyyed Ay-Aba ve Nîşâbûr Melikliği’nin kuruluşu

Büyük Selçuklu sultanı Sencer’in emîrlerinden Müeyyed Ay-aba tarafından kurulan Nîşâbûr Melikliği XII. yüzyılda Horasan’da başta Nîşâbûr olmak üzere Tûs, Nesâ, Ebiverd, Şehristân, Dâmgân ve buna bağlı yerlerde hâkimiyet sürmüştür. Nîşâbûr Melikliği’nin kurucusu olan Müeyyed Ay-aba, Sultan Sencer’in Oğuzlar’ın eline esir düşmesiyle birlikte Oğuzlarla giriştiği mücadele sonucunda Horasan’da önemli bir güç olarak ortaya çıkmaya başlamış ve bu durum Sultan Sencer’in halefleri zamanında giderek artmıştır. Nitekim Müeyyed Ay-aba elde ettiği bu güç sayesinde Büyük Selçuklu sultanı Mahmud Han’ın gözlerine mil çekerek onu hapsetmiş ve Nîşâbûr’da hutbeyi kendi adına okutarak bağımsızlığını ilan edip, Nîşâbûr’da kendi melikliğini kurmuştur.