Dünya ve Türk kültüründe tarihi, mitik ve ekinsel açıdan “ayna”nın yeri

Ayna, insanoğlunun kadim tarihi boyunca ona eşlik etmiş en önemli nesnelerden biridir. Bu nedenle sıradan bir nesneden farklı olarak aynanın da derin bir tarihi bulunmaktadır. Antik kalıntılarda yapılan arkeolojik kazılar, aynanın bazı medeniyetlerde bir süs eşyası; bazılarında ise yeniden dünyaya gelebilmek için kullanılacak bir nesne olarak mezarlarda ölünün yanına bırakıldığını işaret etmektedir. Kendisine yüklenen bu simgesel anlamlar nedeniyle de ayna; tarih, kültür, mitler ve edebiyat için zengin bir kaynak olmuştur. Tarih boyunca medeniyetler arasında gerçekleşen karşılıklı etkileşim ve kültür alışverişleri sonucu aynanın bu simgesel anlamları farklı medeniyetlerde de açığa çıkmıştır. Bu bağlamda ayna mit, tarih, kültür ve edebiyatta benzer özellikler göstererek kendine yer edinmiştir. Bu çalışmada tarihsel ve sosyolojik bakış açısının ışığıyla ayna değerlendirilmiştir. Aynanın yalnızca görüntüyü yansıtarak insanı görünür kılan özelliği dışında, aynaya tarih boyunca yüklenen anlamları değerlendirmek amaçlanmıştır. Bu bağlamda elde edilen veriler doğrultusunda aynanın kadim geçmişi ve insanoğlunun yaşamındaki yeri değerlendirilmeye çalışılmıştır. Sonuçta, ayna tarihine ve aynanın farklı alanlardaki kullanımlarında aynanın insanlar tarafından çeşitli ritlerde yoğun olarak kullanıldığı ve farklı boyutlara geçiş için gerekli olan bir anahtar olarak simgeleştirildiği tespit edilmiştir.