Arşiv belgelerine göre 1821 Rum isyanının sakız ve Limni Adaları’ndaki etkileri ve sonuçları

1821 yılı başlarında meydana gelen ve Yunanistan’ın bağımsızlığı ile sonuçlanan Mora isyanı kısa bir süre içerisinde başta Sakız ve Limni olmak üzere Ege adalarının tamamına yayılmıştır. İsyanın Sakız’a sıçraması Sisamlı Rumların bu adaya gelmesi ve Sakızlı Rumlar ile iş birliği yapması ile gerçekleşmiştir. İsyan sırasında Ada muhafızlığı görevini Mehmet Emin Vahidî Paşa yürütmektedir. Mehmet Emin Vahidî Paşa bu dönemde adada meydana gelen gelişmeleri ve isyan karşısında aldığı tedbirleri 1822 yılında kaleme aldığı (Tarihçe-i Vak‘a-i Sakız) adlı eserinde kendi bakış açısı ile anlatmaktadır. Bu hatırat Mora isyanının Sakız adası bölümüyle ilgili elimizde bulunan oldukça önemli bir kaynaktır. Rum isyanının Limni adasına sıçradığı dönemde ise Adanın muhafızlığını Vezir Nurullah Mehmet Paşa yapmaktadır. Her iki isyan da Osmanlı Donanmasının yardımları ve ana karadan gelen asker takviyesi ile bastırılabilmiştir. Özellikle Sakız’daki isyanın sert tedbirlerle bastırılması ve isyana karıştığı tespit edilenlerin idam ile cezalandırılmaları Avrupa kamuoyunda büyük tepkilere neden olmuş; resim, tiyatro gibi bazı sanat eserlerine esin kaynağı oluşturmuştur. Bu makalede Rum İsyanı sırasında Sakız ve Limni adalarında meydana gelen olaylar Mehmet Emin Vahidî Paşa’nın konu ile ilgili kaleme aldığı eserine ve Osmanlı Arşiv belgelerine dayanılarak ortaya konulmaya çalışılmıştır.