Sanatçı ve sanat eğitimcisi kimliğiyle Kırgız heykel sanatının öncüsü Turgunbai Sadykov

Kırgız heykel sanatı, mevcut verileri değerlendirildiğinde, plastik sanatların resim ve grafik alanlarına kıyasla daha yavaş bir gelişim göstermektedir. 1930’lardan günümüze süre gelen nitel ve nicel verileri dikkate alındığında, Kırgız heykel sanatının belirli sanatçılar etrafında şekillendiği söylenebilir. 1930’larda Bişkek’te yaşamakta olan Macar heykeltıraş Laslo Mesarosh tarafından, Merkez Asya’nın ilk heykel atölyesi kurulmuş, O. Manuylova, V. Puzyrevsky, N.Lodiagin ve G.Tupy onu izlemiştir. Kırgız heykel sanatının ilk kuşağı olarak tanımlanabilecek bu sanatçılar, gerçekçi Rus heykel geleneğine bağlı ve figüre öykünen, küçük ve anıtsal ölçekli heykeller gerçekleştirmiştir. 1960’lara gelindiğinde yeni kuşak genç sanatçılar, ilk kuşak heykel sanatçıları gibi Kırgız kültürünün derinliklerine inerek, Kırgız sanatının ulusal kimlik arayışında özgün eserler üretmeye devam etmişlerdir. A.Mukhutdinov, V.Şhestopal ve D.Kheizde gibi sanatçılar için bu arayış daha sınırlı gerçekleşmişken, Z. Khabibulin ve T. Sadykov, ulusal kimlik arayışı ve bunun estetik ifadesinde, plastik açıdan daha karmaşık formlara yönelerek öncü bir tavır sergilemişlerdir. Gerçek insan imgeleri, bilim ve kültür figürleri, farklı mesleklerden çalışanlar, plastik formlarda Saydkov tarafından somutlaştırılmış, derin kültürel bellekten beslenen sanatçının yaratıcı kişiliğinin izlerini taşıyan eserlere dönüşmüştür. Turgunbaı Sadykov, sanatçı kimliğinin ötesinde, 1991'de kendi adına kurulan Frunze Yüksek Sanat Kolejinde rektörlük ve Kırgız Cumhuriyeti Ulusal Sanat Akademisi'nde uzun yıllar boyunca başkanlık yapmıştır. Kırgız sanat eğitimi sisteminde üstlendiği yönetici ve eğitimci misyonuyla genç sanatçıların yetiştirilmesinde ve ülkenin sanat eğitiminin bu günlere uzanan gelişiminde önemli bir rol oynamıştır. Bu araştırma, Kırkız heykel sanatı açısından önemi çok büyük olan, küçük boyutlu ve anıtsal ölçekli figür heykelleriyle, Kırgızistan’ın antik ve modern tarihini konu edinen, böylece geçmişle bugünü, bugünle geleceği bağlayan Turgunbaı Sadykov’un, sanatçı ve sanat eğitimcisi kimliğine odaklanmıştır. Araştırmada tümevarımcı ve betimsel analiz yöntemi ile konuyla ilgili olarak genel ve kapsayıcı bir yaklaşımın ortaya konması amaçlanmaktadır.