İmâm Süyûtî’nin Tasavvuf Risalelerinde Yakaza Anlayışı

Genellikle kişinin gaflet uykusundan uyanması anlamında bir kavram olan yakaza, tasavvufî mertebelerden bir tanesidir. Tasavvuf disiplininde tartışılan konulardan biri olan yakazaya sûfîlerin bir kısmı, kerâmet olarak Hz. Peygamber ile görüşmenin imkânı şeklinde özel önem vermişlerdir. Hz. Peygamber’in “Beni görecektir” şeklindeki rivayetinden yakaza, gaybî bir hâl şeklinde tartışılmıştır. Konuyla ilgili klasik tasavvuf kaynaklarında önemli zatların yaşadığı hâller ile ilgili rivayetler bulunmaktadır. Dolayısıyla yakaza gayba açılan kapı olarak değerlendirilerek hak dostlarının Hz. Peygamber’i görme özleminin de anahtarı olarak önem arz etmektedir. İmâm Süyûtî de konuyu gaybî problemler arasında çok sorulan sorulardan biri olarak Kur’ân ve Sünnet çizgisinde cevaplamıştır. Ona göre yakaza bir bilgi kaynağıdır ve Hz. Peygamber’i yakaza halinde görmek, O’ndan haberler almak ve O’nu işitmek Allah dostları olan sûfîler için olağan bir durumdur. İmâm Süyûtî’nin yakaza anlayışında rü’yet’ü’n-nebî, risâlelerinde müjde, rızık, haber, selâm alıp-verme, hadîsi teyid etme şekillerinde sûfîlerin hayatlarına yön veren önemli bir hadise olarak işlenmiştir. Süyûtî, yakaza hâlindeki bu hâlin, kulun kalbinin ve aklının nurlanması sonucunda “Allah’tan öğrenme” ile gerçekleştiğini dolaysıyla Allah’ın ihsan ve ikramı olduğunu da belirtmiştir.