İslam Hukuk Metodolojisinde Debûsî ve Gazzâlî’nin şer‘î hükümlerin delillerine bakış açıları

Hz. Peygamber’in vefatından sonra, şer‘î-amelî yeni meseleler ortaya çıkmış ve Müslümanlar yeni kültür çevreleriyle birlikte yaşamak durumunda kalmışlardır. Bu nedenle dinî-hukukî alanla ilgili amelî meselelerde, büyük artışlar yaşanmış ve ictihad faaliyeti yeni bir ivme kazanmıştır. Bu sebeple İslam Hukuk Metodolojisini iyi bir şekilde ifade etmek, İslam’ın doğru anlaşılabilmesi ve yaşanılabilmesi için büyük önem arz etmektedir. Çalışmanın amacı da, İslam Hukuk Metodolojisinin iki farklı ekolünü karşılaştırarak bu gayeye hizmet etmektir. Bu çalışma, iki büyük âlim olan Debûsî (v. 430/1038) ve Gazzâlî’nin (v. 505/1111) İslam Hukuk Metodolojisinde, şer‘î hükümlerin delillerine dair değerlendirmelerini ve bu değerlendirmeden elde edilecek bilgileri konu edinmektedir. Ayrıca müelliflerin hayatları, yaşadıkları dönem ve eserleri de incelenmiştir. Debûsî ve Gazzâlî’nin hükümlerin delillerine yani; Kitap, Sünnet, İcmâ ve Kıyas’a bakış açıları, Taḳvîmü’l-edille ve el-Müstaṣfâ esas alınarak incelenecektir. Her bir yazarın mezhebi içinde, konuyla ilgili farklı düşünen âlimlerin de görüşlerine değinilecektir. Araştırmada; Debûsî ve Gazzâlî’nin, İslam Hukuk Metodolojisinin aslî delillerinde ittifak etseler de, alt başlıklarda mezheplerinin görüşleri doğrultusunda ihtilaf ettikleri görülmektedir. Ancak müelliflerin bu görüşleri, Fukaha ve Mütekellimîn metotlarının daha iyi anlaşılmasına ve İslam Hukuk Metodolojisinin, günümüz dünyasına uygun bir şekilde yorumlanabilmesine büyük katkılar sağlamaktadır.