Türkiye’nin Ortadoğu politikasının ekonomi politiği: DP (1950-1960) ve ANAP (1983-1991) dönemlerinin karşılaştırmalı analizi

Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren Türkiye’yi yöneten hükümetler için Ortadoğu’da yaşanan gelişmeler dış politikanın en önemli bileşenlerinden birini oluşturmuştur. Soğuk Savaşın ilk ve son dönemlerinde tek parti olarak iktidara gelen DP (1950-1960) ve ANAP (1983-1991) hükümetlerinin Ortadoğu politikaları pek çok açıdan benzerlikler göstermekle birlikte cumhuriyetin kuruluşundan itibaren Türkiye’nin bölgeye yönelik korumacı-statükocu politikalarından ciddi bir sapmayı temsil etmektedir. Bu çalışmanın amacı; ayrı ayrı pek çok çalışmaya konu olan bu iki dönemde Türkiye’nin Ortadoğu politikalarını; birincil ve ikincil kaynaklar ışığında ve post-revizyonist yaklaşım çerçevesinde karşılaştırmalı olarak analiz ederek literatüre katkı sunmaktır. Çalışma; lider odaklı karar alma mekanizması, ekonomi odaklı dış politika, ABD yanlısı politikalar ve Doğu ile Batı arasında köprü kurma çabası, bölgesel gelişmelere dâhil olma ve krizlerden faydalanma çabası başlıkları altında iki dönemi analiz edecektir. Çalışmanın ana argümanı; hem DP’nin hem de ANAP’ın bölgede daha aktif roller oynamaya yönelik politikalar izlemiş olmalarına rağmen bu politikaların genel hatlarıyla pragmatik amaçlara hizmet ederek kısa vadeli etkiler yarattığı fakat uzun vadede stratejik ve rasyonel bileşenlerden uzak olduğudur.