Okul öncesi öykü kitaplarındaki deyimler ve çocukların bu deyimlere ilişkin algıları

Bu çalışmanın amacı, erken çocukluk dönemi resimli çocuk öykü kitaplarında yer alan deyimlerin neler olduğu ve okul öncesi çocuklarının bu deyimleri nasıl algıladıklarını çizdikleri resimler ile incelemektir. Nitel modelde desenlenen bu araştırma iki aşamadan oluşmaktadır. Çalışmanın ilk aşamasında, 3-6 yaş resimli çocuk kitaplarındaki deyimler içerik analizi; ikinci aşamasında ise çocukların deyimlere ilişkin resimleri betimsel analiz yoluyla incelenmiştir. Araştırmanın çalışma materyalini, Ankara Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi çocuk bölümünde yer alan 354 kitap; çalışma grubunu ise 2017-2018 eğitim-öğretim yılında Ankara ili Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı bağımsız bir anaokuluna devam eden beş-altı yaş grubu 19 çocuk oluşturmaktadır. İlk aşamada içerik analizi yapılarak kitaplardaki deyimler belirlenmiştir. İkinci aşamada kura yoluyla üç deyim seçilmiş, bu deyimlerin yer aldığı üç kitap çocuklara okunmuş, çocuklardan kitapta geçen deyimlerden anladıklarını çizmeleri istenmiştir. Çalışmanın sonucunda, incelenen kitaplardan 121’inde deyim olduğu saptanmıştır. Çocukların deyimleri anlamada zorluk çektiği, çizdikleri resimlerde okunan resimlerini çizerken öykü kitabının resimlerinden ve deyimin cümlede geçen açıklamasından etkilendikleri görülmüştür. Buna göre, çocuk kitaplarında geçen deyimlerin anlamlarını açıklayan ifadelere yer verilmeli ve kitaplardaki resimler deyimlerin anlamlarını destekleyen nitelikte olmalıdır. Öykü kitaplarında deyimlerin sınırlı tutulması, çocukların bilişsel seviyeleri dikkate alınarak günlük hayatta karşılaşabileceği deyimlere yer verilmesi önemlidir. Hazırlanan kitapların çocuk edebiyatı, okul öncesi eğitimi ile çocuk gelişimi ve eğitimi alanı uzmanlarının kontrolünden geçmesi yararlı olacaktır.