تحلیل موانع کشاورزان در استفاده از شیوه‌های مبارزه بیولوژیک در شهرستان طارم (مطالعه موردی: زنبور براکون در مبارزه با آفت کرم هلیوتیس گوجه‌فرنگی)

با توجه به اثرات منفی استفاده بی­رویه از آفت­کش­ها بر سلامت انسان و محیط­زیست، در سال­های اخیر شیوه­های پایدار و سبز برای کنترل آفات به­ویژه کنترل بیولوژیک موردتوجه بسیاری از محققان قرارگرفته است. این در حالی است که به دلیل وجود موانع پرشمار، فرایند پذیرش و استفاده از شیوه­های کنترل بیولوژیک در بین کشاورزان بسیار کند است. با توجه به اهمیت موضوع، هدف اصلی این تحقیق تحلیل موانع کشاورزان در استفاده از زنبور براکون در مبارزه با آفت کرم هلیوتیس گوجه­فرنگی در شهرستان طارم بود. به لحاظ روش پژوهش، این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی- همبستگی محسوب می‌شود. جامعه آماری این تحقیق 1666 نفر از تولیدکنندگان گوجه­ فرنگی در شهرستان طارم در استان زنجان بودند. بر اساس فرمول بارتلت و همکاران (Bartlett et al., 2001)، 330 نفر از تولیدکنندگان با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای برای انجام تحقیق انتخاب شد. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید. روایی پرسشنامه با نظر پانلی از کارشناسان و متخصصان مورد تأیید قرار گرفت. برای تعیین پایایی ابزار تحقیق پیش‌آزمون انجام گرفت که ضریب آلفای کرونباخ محاسبه‌شده برای مقیاس اصلی پرسشنامه در حد مناسب (بالای 75/0) بود. داده­ های گردآوری‌شده با استفاده از نرم‌افزار SPSSWin22 تجزیه‌وتحلیل شدند. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که موانع اصلی استفاده کشاورزان از زنبور براکون در مبارزه با آفت کرم هلیوتیس گوجه ­فرنگی در شهرستان طارم در قالب پنج عامل موانع مالی- اقتصادی، موانع روان­شناختی- اجتماعی، ضعف شناختی- اطلاعاتی، ضعف حمایتی و محدودیت­های فنی دسته‌بندی‌شده و درمجموع در حدود 73/68 درصد از واریانس موانع را تبیین کردند.