Manevi eğitim açısından Hacı Bayrâm-ı Velî’nin şiirlerinde varoluşçu temalar

İnsanın ahlaki açıdan terbiyesi ve kendini bilmesi, Hacı Bayrâm-ı Velî'nin çok önem verdiği bir husustur. Yaşadığı dönemin toplumsal problemlerine karşı duyarlı olan, problemlerin çözümünde varoluş amacını ve anlama ilişkin arayışı ön plana çıkaran Hacı Bayrâm-ı Velî de düşüncelerini şiirler yoluyla aktarmıştır. Şiirlerinde sıklıkla ön plana çıkan kavramlar, kendi döneminin ihtiyaçlarına ışık tutsa da günümüz insanının benliğinde ortak olan evrensel ihtiyaçlara ve varoluşsal arayışlara da cevap olması açısından güncelliğini devam ettirdiği söylenebilir. Şiirlerinde kullanılan dil ve yaklaşım için her bireyin öznel deneyimlerini ve anlamlandırma süreçlerini yaşamasına olanak sağlayacak şekilde tasarlandığı söylenebilir. Hacı Bayrâm-ı Velî şiirler yoluyla manevî eğitimi önemsemiş, bireysel ve toplumsal problemlerin çözümü için manevi eğitim (irşad) yoluna başvurmuştur. Hacı Bayrâm-ı Velî’nin özellikle Yaratan’ın, insanın varoluşuna yüklediği anlamı tevhid (birlik) bakış açısıyla işlediği görülmektedir. Hacı Bayrâm-ı Velî’nin şiirlerindeki manevi eğitime ilişkin varoluşsal temaların incelenmesini amaç edinen bu çalışmada ön plana çıkan varoluşçu ana temalar şu şekilde sayılabilir: İçsel yaşamın ortaya çıkışı, varoluş amacının farkına varma, manevi ihtiyaçlar, manevi değişim ve dönüşüm, birlik düşüncesi ve Yaratanla uyumlaşma.