بررسی جلوه‌های آوایی دیوان "احزان صحراویة" تیسیر سبّول

موسیقی از عناصر ساختارساز و جدایی ­ناپذیر شعر است که به شکل­های مختلفی جلوه می­نماید. این موسیقی گاه حاصل کاربرد اوزان عروضی و قوافی است و گاه حاصل هماهنگی و ترکیب کلمات و طنین خاص هر حرف در مجاورت با حروف دیگر است. تیسیر سبول (1939 – 1973) شاعر معاصر اردنی در اشعار خود، از تکنیک­های مختلفی جهت خلق موسیقی بهره برده است. مقاله حاضر با شیوة توصیفی – تحلیلی در صدد بررسی سبک شخصی شاعر در انتخاب وزن و موسیقی از رهگذر تحلیل بسامد این شگرد هنری در اشعار اوست. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که در بخش موسیقی بیرونی، شاعر از بحر رمل (فَاعِلاتُنْ) که دارای هجاهای بلند و تسکین­ها (سکته­ها)ی عروضی درون­ مصراعی است بیشترین استفاده را برده که خاصیت و کاربرد عمومی این بحر در قواعد عروضی فارسی و عربی برای مضمون غم و اندوه است. هدف از این پژوهش کشف و پیدایی سبک شعری تیسیر در لایه آوایی به­منظور شناسایی متغیرهای برجسته­ ساز، شکل و نقش آن‌ها در زمینه کیفیت معنابخشی به افکار شاعر است. نتایج این بررسی نشان می­دهد که تیسیر اوزان را متناسب با موضوع و درون­مایه شعر انتخاب کرده است و با تکنیک­های هنجارگریزی چون تضمین، تدویر، و درآمیختگی شعر نو و کلاسیک توجه مخاطب را به اشعار خویش جلب کرده است. تکرار قافیه، یکی از پربسامدترین شکل تکرار در موسیقی درونی اشعار تیسیر است. غرض اصلی از این نوع تکرار علاوه بر تأکید و تکیه بر کلمه، تحکیم معنا و قوت بخشیدن بـه آن است. تیسیر به موسیقی دیداری نیز توجه خاصی نشان داده که این موسیقی از طریق نوشتن پلکانی و عمودی سطر های شعری، جلوه نموده است. غرض اصلی این نوع موسیقی، برجسته کردن یک مصراع در برابر مصرع­های دیگر، تشخص بخشیدن و تأکید کردن هر کلمه یا سطر مصراع است.