Osmanlı Devleti’nde Bir Dünya Tarihi Deneyimi: Mizancı Mehmed Murad Ve Tarih-i Umumi’si

Evrensel tarih ya da dünya tarihi gibi geniş ölçekli çalışmaların Osmanlı tarihyazımında farklı bir yeri ve önemi vardır. Tarih-i Umumi ya da değişik isimlerle yazılan dünya tarihleri, Osmanlı Devleti’ni bütünsel bir yaklaşım içinde değerlendirirken, dünyanın diğer devlet ve toplumlarıyla karşılaştırma imkanı da vermektedir. Diğer coğrafya ve toplumların nasıl algılandığı ve analiz edildiğinin, buna karşın Osmanlı’nın bu dünya içinde nereye ve nasıl konumlandırıldığının izleri de bu eserlerde görülebilir. Mizancı’nın Tarih-i Umumi’si bu noktada önemli bir fırsat sunmakta, Osmanlı dünya tarihçiliğinin 19. yüzyıldaki dönüşümüne örnek teşkil etmektedir. Diğer yandan, milliyetçi düşünce ve girişimlerin hızlandığı ve milli kimliklerin etkili olmaya başladığı bir dönemde Mizancı’nın evrensel bir bakış açısı sunması da incelenmeye değerdir. Anahtar Kelimeler: Dünya Tarihi, Osmanlı İmparatorluğu, Mizancı Mehmed Murad, Tarih Yazımı, Evrensel YaklaşımA WORLD HISTORY PRACTICE IN THE OTTOMAN EMPIRE: MİZANCI MEHMED MURAD AND HIS TARİH-İ UMUMİAbstract: Large scale studies like the ones on Universal or World History have got a special role and importance in the Ottoman Historiography. World Chronicles written under the names such as Tarih-i Umumi "General History" or some others, evaluating the Ottoman Empire with an integrated approach, let us compare and contrast the Empire with the other countries or societies. The traces of how these countries and people are seen and analyzed by the Ottomans and, how and where the Ottomans are located among this environment can also be followed in these works. In this respect, Tarih-Umumi "General History" of Mizancı Mehmed Murad provides a great opportunity and is a good example for the evaluation of Ottoman World Historiography in the 19th century. On the other hand, in an era that nationalist ideologies and practices gathered pace, Mizancı Mehmed Murad's universal approach is also worth examining.Keywords: Ottoman Empire, Mizancı Mehmed Murad, World History, Historiograpy, Universal Approach