مطالعه‌ی اثر کودهای آلی، زیستی و شیمیایی بر صفات رویشی و ترکیبات دارویی گیاه سرخارگل (Echinaceae purpurea L.)

سابقه و هدف: امروزه گیاهان دارویی از جمله گیاهان مهم اقتصادی هستند که به‌صورت خام یا فرآوری شده در طب سنتی و مدرن مورد استفاده و بهره‌برداری قرار می‌گیرند که روش و نحوه مدیریت در تولید این گیاهان بسیار اهمیت دارد. سرخارگل یکی از گیاهان تیره گل ستاره (Asteraceae) است که بومی آمریکای شمالی است ولی امروزه در اکثر نقاط اروپا و آسیا و همچنین ایران کشت می‌شود . همه‌ی اندام‌های رویشی این گیاه اعم از ریشه، برگ حاوی مواد مؤثره ارزشمندی می‌باشد. ترکیبات این گیاه در گذشته و حال برای تصفیه خون، مارگزیدگی، اختلالات تنفسی و عفونت‌های ویروسی مورد استفاده قرار گرفته است. تحقیقات نشان دادند که عوامل متعددی از جمله آب‌و‌هوا، نوع خاک، مدیریت زراعی، تغذیه گیاهان، نحوه‌ی برداشت، تنش‌های محیطی و غیره بر میزان ماده مؤثره گیاهان دارویی تأثیرگذارند که یکی از فاکتورهای زراعی مؤثر در رشد و عملکرد کمی و کیفی گیاهان دارویی، تغذیه گیاهان می‌باشد. لذا در همین راستا مطالعه ای در خصوص تاثیر کودهای آلی، زیستی و شیمیایی بر صفات رویشی و ترکیبات دارویی این گیاه انجام شده است.مواد و روش‌ها: این آزمایش در دو سال زراعی 1396 و 1397به‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آموزشی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، واقع در ماهدشت کرج انجام شد. تیمارهای مورد بررسی در این تحقیق عبارت بودند از قارچ میکوریزا (Glomus intradices)، اسید هومیک، باکتری‌ محرک رشد (Azotobacter chroococum)، ورمی‌کمپوست (منبع کود گاوی) و کود شیمیایی ( NPK) که بر روی گیاه دارویی سرخارگل (Echinacea purpurea) اعمال شد. تیمارها به‌صورت انفرادی، دو به دو، سه‌ به سه، و شاهد بودندیافنه ها:نتایج مربوط به صفات زراعی نشان داد که اثر اصلی سال و تیمار و همچنین اثر متقابل سال و تیمارهای کودی بر صفات شاخص سطح برگ، تعداد برگ در بوته، وزن خشک برگ و ساقه، تعداد شاخه های اصلی و جانبی گلدهنده، تعدادگل در بوته، تعدد گلبرگ در گل اصلی، وزن خشک کل گل و وزن خشک کل بوته بجز ریشه معنی دار بود و تنها صفات قطر کاپیتول بود که اثرات اصلی سال و اثر متقابل سال در تیمار کودی تاثیری برا این صفت نداشت. این صفات با کاربرد تلفیقی سه گانه کودهای ورمی‌کمپوست، هیومیک اسید و باکتری افزایش معنی‌داری نشان داد همچنین در برخی صفات کاربرد ترکیبی میکوریزا+ هیومیک اسید+ باکتری، ورمی کمپوست+ میکوریزا+ هیومیک موجب افزایش صفات رویشی و زایشی در گیاه سرخارگل گردید. براساس نتایج مقایسه میانگین اثر متقابل سال در مصرف کود، بیشترین وزن خشک کل گل و وزن خشک کل بجز ریشه به ترتیب با میانگین‌های 7300 و 18567 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار کودی کاربرد ترکیبی ورمی‌کمپوست، هیومیک اسید و باکتری در سال دوم نمونه برداری بدست آمد و کمترین میزان نیز به ترتیب با میانگین 487 و 2930 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار شاهد در سال اول آزمایش بود.نتیجه گیری نهایی: بنا