اثر اسیدهای چرب پالمیتیک و استئاریک و آلفا-لینولنیک بر مصرف خوراک، تولید و ترکیبات شیر گاوهای تازه‌زای هلشتاین

سابقه و هدف: مکمل‌های چربی بی اثر بر فعالیت شکمبه، به‌دلیل محتوای بالای انرژی و تطبیق‌پذیری آن در مزارع پرورش گاوشیری، به یک جزء رایج اقلام تشکیل دهنده جیره تبدیل شده‌اند. چربیآن‌ها معمولاً حاوی غلظت‌های بالایی از اسیدهای چرب زنجیر بلند شامل پالمیتیک، استئاریک، اولئیک و لینولئیک می‌باشند. تحقیقات چند سال گذشته نشان داده است که اسیدچرب تنها یک منبع انرژی نیست، بلکه کاربردهای مختلف متابولیکی در بدن گاو داشته و از راه‌های مختلفی در تولید آن‌ها شرکت می‌کند. در این پژوهش اثرات دو اسید چرب اشباع پالمیتیک و استئاریک که بیشترین مقدار مکمل‌های چربی را شامل می‌شوند، در حضور و عدم حضور امگا-3 بررسی شد. مواد و روش‌ها: 32 راس گاو شیری با بیش از دو شکم زایش، بلافاصله پس از زایش، وارد طرح آزمایشی در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تیمار (فاکتوریل 2×2) شده و به‌مدت 65 روز در جایگاه‌های انفرادی نگهداری شدند و تولید و ترکیبات شیر هر یک از آنها اندازه‌گیری شد. تیمارهای آزمایشی شامل 1) جیره پایه با 5/1 درصد مکمل غنی از اسید استئاریک (75 درصد)، 2) جیره پایه با 5/1 درصد مکمل غنی از اسید استئاریک (75 درصد) با مکمل امگا-3، 3) جیره پایه با 5/1 درصد مکمل غنی از اسید پالمیتیک (75 درصد) و 4) جیره پایه با 5/1 درصد مکمل غنی از اسید پالمیتیک (75 درصد) با مکمل امگا-3 بودند. یافته‌ها: اثر متقابل اسیدچرب اشباع با امگا-3 بر تولید شیر معنی‌دار بود (01/0≥P). گاوهایی که با تیمار اسید پالمیتیک همراه با امگا-3، تغذیه شدند، بیشترین مقدار شیر را تولید کردند (92/50 کیلوگرم) اما سایر تیمارها اختلافی با یکدیگر نداشتند (01/0≤P). اثر نوع اسیدچرب اشباع بر تولید شیر تصحیح شده بر اساس 5/3 درصد چربی و شیر تصحیح شده بر اساس انرژی، معنی‌دار نبود (05/0≤P) اما اثر امگا- 3 به ترتیب در سطح 1 و 5 درصد معنی‌دار بود . مصرف ماده خشک گاوهایی که با اسید استئاریک بدون امگا-3 تغذیه شدند (70/24 کیلوگرم)، بیشتر از سایر تیمارها بود (05/0≥P). اما تفاوت معنی‌داری بین سه تیمار آزمایشی دیگر وجود نداشت (05/0≤P). در بررسی ترکیبات شیر، درصد چربی و کل چربی شیر تولیدی، اثر متقابل اسیدچرب اشباع با امگا-3 و همچنین اثر نوع اسیدچرب اشباع معنی‌دار نبود و تنها اثر امگا-3، بر درصد چربی و کل چربی به ترتیب در سطح 5 و 1 درصد معنی‌دار بود. نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج حالص از این پژوهش، استفاده توأم از اسید آلفا-لینولنیک و اسیدهای چرب اشباع به ویژه اسید پالمیتیک، تولید شیر گاوهای هلشتاین را در اوایل دوره شیردهی، افزایش داد. با مصرف اسید استئاریک در اوایل دوره شیردهی می‌توان ماده خشک مصرفی دام را بهبود بخشید و افت نمره وضعیت بدنی گاو را کاهش داد. همچنین مصرف امگا-3، درصد و کل چربی شیر گاوهای شیری را در اوایل دوره شیردهی بهبود بخشید.