تأثیرات تنش خشکی بر صفات زراعی گندم (.Triticum aestivum L) با استفاده از فراتحلیل

تنش خشکی یکی از مهم‌ترین ریسک‌ها در تولید گندم در بسیاری از مناطق جهان بوده و به دلیل تأثیرات چندبعدی آن، یک نگرانی عمده در تحقق امنیت غذایی به شمار می‌رود. پژوهش حاضر به‌منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر صفات زراعی گندم (.Triticum aestivum L) انجام شده است. بدین منظور با استفاده از روش فراتحلیل، نتایج پژوهش‌های مختلف مورد تحلیل آماری قرار گرفته است تا دیدگاهی کلی و قابل‌تعمیم در مورد اثر این تنش‌ بر صفات زراعی این گیاه در شرایط مختلف ارائه شود. برای ایجاد بانک اطلاعات مورداستفاده در فراتحلیل، جستجوی بانک‌های اطلاعات علمی-پژوهشی مرتبط با اهداف تحقیق انجام شد و پس از بررسی و ارزیابی 120 پژوهش، 60 مقاله با موضوع بررسی صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، وزن هزار دانه و تعداد دانه در سنبله در شرایط تنش خشکی انتخاب‌شده و داده‌های آن‌ها مورد تحلیل قرار گرفت. در این تحقیق، به‌منظور ارزیابی تفاوت بین تیمارها در مطالعات مختلف از شاخص‌ اندازه اثر کوهن استفاده شده است. نتایج نشان داد تأثیر تنش خشکی در مورد تمامی صفات موردبررسی منفی و معنی‌دار بوده است. تغییرات اندازه اثر متغیر تنش خشکی بر صفات مزبور 1.9248 تا 4.4280 بوده است. نتایج نشان می‌دهند که در تمامی شرایط مطالعه شده، تنش خشکی بیشترین تأثیر را بر عملکرد دانه داشته و سایر صفات شامل وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله و شاخص برداشت در رتبه‌های بعدی قرار دارند. تحلیل نتایج پژوهش‌ها ازنظر سوگیری و همگنی نشان می‌دهد که پژوهش‌های مربوط به تأثیر تنش خشکی بر عملکرد دانه، شاخص برداشت و عملکرد بیولوژیک، وزن هزار دانه و تعداد دانه در سنبله همگنی پایینی دارند که حاکی از سوگیری مطالعات است.