Muhammed et-Trabzonî el-Medenî’nin el-İthâfâtu’s-Seniyye fi’l-Ehâdîsi’l-Kudsiyye Adlı Eseri Özelinde Kudsî Hadis Yorumu

18. yüzyıl Osmanlı âlimlerinden Süleymaniye Medresesi müderrislerinden Muhammed et-Trabzonî (ö. 1200/1786) çok yönlü ve üretken bir alimdir. Tefsir, fıkıh, tasavvuf, kelam, Arap dili ve belâgatı, edebiyat ve hadis alanlarında pek çok eser kaleme almıştır. Eserlerinin bir kısmı kendisinin de bir müddet çalıştığı Süleymaniye Kütüphanesi’nde yazma nüshalar şeklinde mevcuttur. Eserlerine dair pek çok çalışma yapılmıştır. Ancak eserlerinin matbu hale getirilmesi ve görüşlerinin akademik olarak değerlendirilmesi oldukça sınırlıdır. Muhammed et-Trabzonî’nin hadis alanına dair telif ettiği eserler genel itibariyle usul, şerh, derleme ve hadislerin anlaşılma ve yorumlanmasıyla ilgilidir. er-Risâle fî fenni usûli’l-hadis, Hâşiye alâ Nuhbeti’l-fiker, Hâşiye alâ Mevdu’âti Aliyyi’l-Kârî, ed-Dürrü’l-munazzam fî şerhi’l-Hizbi’l-a’zam, Ruseyyiletün fî ma‘rifeti menâkibi ba‘dil-eimmeti’l-muhaddisîn, Ruseyyiletün fî beyâni ma verade fi fedâili’s-sultan mine’l-ehâdis ve el-İthafâtü’s-seniyye fi’l-ehâdîsî’l-kudsiyye bu alanlardaki eserlerinden bazılarıdır. Eserlerin bir kısmı derleme niteliğinde olup küçük bazı değişikliklerle yeniden kaleme alınmış özgün bir telif olmayan seçki mahiyetindedir. Kudsî hadislerle ilgili olan el-İthafâtü’s-seniyye fi’l-ehâdîsî’l-kudsiyye adlı eseri de kendisinden önce bu alanda yazılmış olan benzer eserlerden ve hadis koleksiyonlarından hem şekil hem de içerik yönünden istifade edilerek hazırlanmış bir eserdir. Süyûtî’nin Cemʿu’l-cevâmiʿi başta olmak üzere Abdurraûf el-Münâvî’nin Künûzü’l-hakaʾik’i, Ali el-Kârî’nin el-Ehâdîsü’l-Kudsiyyetü’l-Erba‘îniyye’si ve Mirkâtü’l-Mefâtîh’i yararlanılan kaynaklardır. Rivayetlerin sıhhat durumları ile ilgili herhangi bir sınırlama yapılmadan kudsî hadis sayılabilecek her türlü rivayetin bir arada toplanılması amaçlanmıştır. Kudsî hadisin tanımı, içerik ve özellikleri hakkında bilgilerin verildiği bir sonuç bölümü ile üç ana bölüm oluşan eserde tekrarlarıyla birlikte 864 rivayete yer verilmiştir. Kudsî hadisleri derleyen eserler içerisinde en kapsamlı olması yönüyle de dikkat çeken bir eserdir. Bu çalışmada, bir kudsî hadis derlemesi olan el-İthâfâtu’s-Seniyye fi’l-ehâdîsi’l-Kudsiyye adlı eseri çerçevesinde Muhammed et-Trabzonî’nin kudsî hadis yorumundaki metodolojisinin anlaşılması ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır.