Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Sanayi Üretim Endeksi ve Seçilmiş Alt Üretim Endeksleri Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği

Doğrudan yabancı sermaye yatırımları, yabancı yatırımcıların ev sahibi ülkede şirket kurmaları veya mevcut şirketlere ortak olmaları şeklinde gerçekleşmektedir. Bu şekilde ülkeye gelen doğrudan yabancı sermaye yatırımları yerli ülkenin ekonomik büyümesi için önemli bir bileşen olarak görülmektedir. Bu anlamda doğrudan yabancı sermaye yatırımları yerli ülkenin üretim çeşitliliği, üretim düzeyi, teknoloji seviyesi, organizasyon becerisi, istihdam gibi alanlarında pozitif etkiler yapabilmektedir. Söz konusu bu etkilerin nihai sonucunda da ülkenin rekabet düzeyi yükselebilmektedir. Bu olası etkileri nedeniyle de doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını daha fazla oranda ülkelerine çekebilmek için ev sahibi ülkede özendirici düzenlemeler gerçekleştirilmektedir. Türkiye’de de benzer şekilde 1954 yılında alınan Yabancı Sermayeyi Teşvik yasasıyla beraber doğrudan yabancı sermaye yatırımlarına yönelik birçok özendirici kararlar alındığı gözlenmektedir. Bu çabalar neticesinde de Türkiye ekonomisi 2023 yılı itibariyle Dünya’daki doğrudan yabancı sermaye yatırımlarında %0.078’lik bir pay alan bir ülke konumuna gelmiştir. Özellikle hizmetler sektörü içerisinde finans ve bankacılık sektörünün yabancı yatırımcılar açısından tercih edildiği Türkiye’de imalat sanayisine yönelik doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının 2020-2024 Haziran dönemindeki payı ise %24,2 seviyesinde oluşmuştur. Diğer taraftan, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının sektör tercihlerinin farklı ekonomik etkileri bulunmakla birlikte Türkiye’de bu etkilerin doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının hasıla ile ilişkisinin daha fazla incelendiği tespit edilmektedir. Bu bağlamda hazırlanan bu çalışma doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının sanayi üretim endeksine ve sanayi üretim endeksinin alt gruplarından oluşan üretim endekslere olan etkilerini ortaya koymak amaçlanmıştır. 2005:01-2024:07 dönemini kapsayan ve Hatemi-J iki kırılmalı eşbütünleşme testi ile dinamik en küçük kareler (DOLS-Dynamic Ordinary Least Sqaures) yöntemlerinin kullanıldığı çalışmada yatırımlarının doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının sanayi üretim endeksini ve sanayi üretim endeksinin alt gruplarından oluşan üretim endekslerini pozitif yönde etkilediği belirlenmiştir.