HEMATOPOIETIC STEM CELL GENE THERAPY FOR INHERITED MONOGENIC DISEASES AND ITS IMPLICATIONS FOR FUTURE GENE THERAPY TRIALS IN TURKEY

Stem cell therapy offers a great advantage for the development of new treatments in the field of regenerative and restorative medicine. However, the use of stem cell therapies and their clinical indications can even be further improved using genetic modification of the cells. Due to the high level of consanguineous marriages in Turkey, the country suffers from an increased frequency of inborn genetically inherited diseases. Treatment of these diseases is difficult, since 1) diagnosis is often delayed in rural areas, 2) distance to specialized centers may be considerable, 3) treatment may require frequent hospital visits and 4) treatment procedures are often both invasive and expensive. Here, we discuss the current status of gene therapy of hematopoietic stem cells (HSCs) for rare, inherited monogenic diseases and the advantages to use these cells as an alternative treatment option for patients in Turkey. We discuss results of clinical trials using retroviral and lentiviral gene therapy for the treatment of immune deficiencies, hemoglobinopathies and several enzyme deficiencies, new developments in the field of the HSC gene therapy to improve safety and efficacy and recommendations for the future. Kök hücre tedavisi rejeneratif tıp ve restoratif tıp alanlarında yeni tedavilerin geliştirilmesi için büyük avantaj sağlamaktadır. Böylelikle, kök hücre tedavilerinin kullanımı ve bunların klinik endikasyonları hücrelerin genetik modifikasyonu ile geliştirilebilmektedir. Türkiye’deki akraba evlilik oranının fazla olmasından dolayı, yenidoğan genetik kalıtsal hastalıkların insidası artmaktadır ve bu durum bir sorun teşkil etmektedir. Bu hastalıkların tedavi edilmesi; 1) kırsal bölgelerde hastalığın sıklıkla geç teşhisi, 2) Özel merkezlerin uzak olması, 3) Tedavilerin sık hastane kontrolü gerektirmesi, 4) Tedavi prosedürlerinin hem pahalı hem de invazif olması nedenleriyle zordur. Bu makalede nadir kalıtsal monogenik hastalıklar için hematopoetik kök hücre (HKH) gen tedavisinin güncel durumları ve Türkiye’deki hastalar için alternatif bir tedavi seçeneği olarak kullanımının avantajları tartışılacaktır. İmmun yetmezlikler, hemoglobinopatiler, birçok enzim eksikliklerinde retroviral ve lentiviral gen tedavi klinik çalışma sonuçları, HKH gen tedavisi alanındaki yeni gelişmeler, güvenlik ve etkinliğin artırılması ve gelecekteki öneriler tartışılacaktır.