تجزیه ژنتیکی صفات فیزیولوژیک گندم نان تحت شرایط نرمال و تنش کمبود آب آخر فصل

بررسی پاسخ‌های فیزیولوژیکی در گندم نان نقش بسزایی در شناسایی مکانیسم‌های مؤثر در افزایش تولید محصول تحت شرایط نامساعد محیطی به‌ویژه تنش کمبود آب دارد. در این مطالعه نحوه توارث صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه در دو جمعیت گندم پارسی ×بک‌کراس زمستانه روشن و سیستان ×بک‌کراس زمستانه روشن تحت شرایط نرمال آبی و تنش کمبود آب آخر فصل با استفاده از طرح ژنتیکی تجزیه میانگین نسل‌ها مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از مقایسه‌های میانگین نشان داد که در هر دو تلاقی میزان عملکرد دانه در شرایط تنش کمبود آب دچار کاهش شد. به‌طوری‌که میانگین عملکرد در جمعیت حاصل از تلاقی پارسی × بک‌کراس زمستانه روشن، از 12.65 گرم در بوته به 10.03 گرم در بوته و در تلاقی دوم این مقدار از 12.93 گرم در بوته به 9.68 گرم در بوته کاهش یافت. والد پارسی در مقایسه با والد روشن افت عملکرد بیشتری از خود در اثر تنش کمبود آب نشان داد. بیشترین مقدار وراثت‌پذیری خصوصی محاسبه‌شده برای هر دو تلاقی به‌ترتیب متعلق به محتوای کلروفیل b (52%-52%)، مساحت سطح برگ (50%-50%) و محتوای کلروفیل کل (45%-42%) در شرایط نرمال بود. در شرایط تنش کمبود آب نیز در جمعیت نخست بیشترین مقدار وراثت‌پذیری خصوصی متعلق به محتوای کلروفیل b (68%)، مساحت سطح برگ (%61) و محتوای کلروفیل کل (54%) و در دومین تلاقی مربوط به محتوای کلروفیل a (78%) و شاخص سطح برگ (56%) بود. مقدار بالای وراثت‌پذیری خصوصی برای این صفات حاکی از نقش بالای اثر افزایشی در کنترل آن‌ها و امکان وجود تنوع مناسب برای گزینش مستقیم می‌باشد.