Fear – an aspect of Byzantine psychological warfare

Celem artykułu jest ukazanie, w jaki sposób strach oddziaływał na starożyt­nych żołnierzy. W badaniach wykorzystano metody stosowane w nowej histo­rii wojskowości oraz elementy warsztatu psychologii społecznej, zwłaszcza jej części traktującej o zachowaniach zbiorowych. W celu dokonania analizy, autor wykorzystał traktat wojskowy z końca VI w. – Ars militaris oraz inne teksty źródłowe, pełniące funkcję pomocniczą. Dzięki zastosowaniu źródła spisanego przez autora będącego praktykiem, udało się uchwycić elementy póź­norzymskiej sztuki wojennej, które dziś określamy mianem wojny psychologicz­nej. Autor artykułu postawił hipotezę, że starożytni dowódcy świadomie wyko­rzystywali strach jako pożyteczne narzędzie motywujące własnych żołnierzy oraz demotywujące wojska przeciwnika; w zakończeniu podkreślił jednak, że dalsze badania nad tym zagadnieniem są konieczne, a wyniki należy interpretować bar­dzo ostrożnie w przypadku stosowania nowoczesnego kotekstu.