Evaluation of Regional Development in Azerbaijan with Principal Components Analysis

Çalışmanın temel amacı Azerbaycan’da iktisadi bölge tanımlamasına göre bölgelerin sosyoekonomik gelişmişlik düzeyini tespit etmektir. Bu doğrultuda çalışmada Temel Bileşenler Analizi (TBA) kullanılarak 13 iktisadi bölgenin üç kategoride sosyoekonomik gelişmişlik endeksleri hesaplanmıştır. Birinci endeks, Beşeri Sermaye Endeksi olarak adlandırılmaktadır. Endeks sağlık, eğitim ve demografik yapıyı yansıtan sekiz değişkeni içermektedir. İkinci endeks, İstihdam ve Ekonomik Gelişmişlik Endeksi, yedi değişken ile hesaplanmaktadır. Endekste istihdam göstergelerinin yanı sıra kişi başına düşen üretim değeri ve bölgede faaliyet gösteren firma sayısı gibi değişkenler yer almaktadır. Son endeks sekiz değişkenden oluşan Yaşam ve Erişilebilirlik Endeksi’dir. Bu endekste bölgenin ulaşım ve altyapısını ve refah düzeyini gösteren sosyal ve ekonomik göstergeler yer almaktadır. Araştırma sonuçlarına göre her üç endekste en yüksek değere sahip bölge Bakü’dür. Bakü’yü sosyoekonomik gelişmişlik düzeyi açısından takip eden diğer başlıca bölgeler ise Gence-Daşkesen İktisadi Bölgesi, Abşeron İktisadi Bölgesi ve Nahcivan Özerk Cumhuriyeti’dir. Söz konusu endekslerde en düşük değere sahip bölgeler ise Lenkeran-Astara İktisadi Bölgesi, Karabağ İktisadi Bölgesi, Dağlık Şirvan İktisadi Bölgesi, Gazak-Tovuz İktisadi Bölgesi ve Guba Haçmaz İktisadi Bölgesi’dir. Araştırma sonuçları, Azerbaycan’da Bakü ve onun çevresine yakın iktisadi bölgelerin sosyoekonomik açıdan yüksek bir gelişmişlik seviyesine sahip olduğunu göstermektedir. Buna karşılık ülkenin iç bölgeleri, özellikle Ermenistan sınırına yakın bölgeler sosyoekonomik açıdan göreceli olarak daha düşük kalkınma seviyesine sahip bölgelerdir.